Bach – Toccata en fuga
In het Duitse Weimar ontstond in de beginjaren van de achttiende eeuw één van de grootste en bijzonderste orgelwerken van Johann Sebastian Bach (1685 – 1750): Toccata en fuga in d mineur. Het werk is extreem vernieuwend en laat al passages en akkoorden klinken die we pas honderdvijftig jaar later weer tegen zullen komen. Het stuk herbergt alle kenmerken van een jeugdig bravourestuk. Het is niet bekend wanneer precies Bach dit wonderbaarlijke werk schreef.
De originele manuscripten van het werk zijn verloren geraakt. Muziekwetenschappers denken dat hij het in het begin van zijn carrière als beroepsmusicus geschreven moet hebben. In ieder geval is het een van de meest bekende orgelwerken uit de muziekgeschiedenis. Door de grandioze opening en het opzwepende ritme is het stuk zeer geliefd. De meeste orgelwerken van Bach zijn in dienst van de kerk gecomponeerd, maar dit werk lijkt een regelrecht concertstuk. Veel van Bachs orgelwerken ontstonden aan het begin van zijn carrière, toen hij in Weimar en Köthen verbleef.
Tijdens de Barok (1600 – 1750) en de Klassieke periode (1750 – 1800) leverden Duitsland en Oostenrijk verreweg de grootste bijdrage aan de klassieke muziek. Beide landen brachten ook de grootste componisten voort. Musicologen zijn van mening dat de Duitse orgelmuziek beschouwd kan worden als de eerste grote bijdrage van Duitsland aan de ontwikkeling van de westerse klassieke muziek. We denken dan direct aan Johann Sebastian Bach en zijn voorgangers.
Een machtig voorbeeld van bovenstaande verklaring is de Toccata en fuga in d mineur van Bach, onmiddellijk gevolgd door de Prelude en Fuga in C. Tijdens de Barok is de Toccata een virtuoos muziekstuk voor orgel of klavecimbel. In een Fuga imiteren de stemmen (instrumenten) elkaar. Het eerste thema wordt nagespeeld in een andere stem, terwijl de eerste stem doorgaat. Je kunt hier spreken over een vlucht. De stemmen gaan voor elkaar uit met hetzelfde thematische materiaal.
n.b. De Franse orgelmuziek maakte tijdens de Romantiek en 20e eeuw een enorme opmars, met zowel orgelbouwers, uitvoerders en componisten.
BACH TOCCATA EN FUGA NUMMER 167
Nota bene
Wat maakte volgens velen J.S.Bach tot de grootste componist uit de muziekhistorie?
-een volmaakt technisch vakmanschap
-een onvoorwaardelijk geloof in zijn schepper
-melodische genialiteit en genialiteit in het algemeen
-de absolute meester van het contrapunt (fuga’s e.d.)
Door zijn overvloed aan werken uit de bijbel wordt Bach wel omschreven als de vijfde evangelist. In de partituur van een voltooid werk ondertekende hij met de woorden Soli Deo Gloria, (Alleen aan God de eer).
Een van Bachs composities de Hohe Messe wordt wel het grootste muziekstuk allertijden genoemd.
