Beethoven – Fidelio
Een muziekjournalist die Ludwig van Beethoven (1770-1827) een paar jaar voor zijn dood aan het werk zag tijdens een repetitie van de opera Fidelio schreef het volgende: ‘Met een verbijsterd gezicht en onaards bezielde ogen, met heftige bewegingen zijn dirigeerstok zwaaiend, stond hij temidden van de uitvoerende musici terwijl hij nauwelijks een noot hoorde. Als er zacht gespeeld moest worden kroop hij bijna onder zijn lessenaar en bij een fout sprong hij op met de vreemdste gebaren, onder het uiten van de meest merkwaardige geluiden. De meester bracht de zangers en orkest totaal in de war…’. In een brief aan zijn broer uit 1802 gaf hij uiting aan zijn wanhoop. Hij gaf toe aan zijn toenemende mensenschuwheid en achterdocht, dit veroorzaakt door zijn toenemende doofheid.
Leonore was de oorspronkelijk naam van de opera Fidelio. In 1805 was Leonore zonder succes in premiere gegaan. Bovendien hadden twee andere componisten, met succes, al een Leonore gecomponeerd. Beethoven legde zijn opera opzij. Meer dan tien jaar later kwam hij met een herziene versie tevoorschijn, nu onder de naam Fidelio. Kenners noemden Fidelio beter, maar zeker ook lichter dan de Leonore. Tevens is Fidelio korter.
De opera Fidelio (1814) gaat over Leonore die zich vermomt als man onder de naam Fidelio binnen de gevangenismuren weet te dringen. Daar probeert zij haar man Florestan op te zoeken die als politiek gevangene onder barbaarse omstandigheden onschuldig zit opgesloten in een onderaardse kerker. De verantwoordelijke voor deze eenzame opsluiting is gouverneur Don Pizzaro, deze laatstgenoemde koopt de cipier Rocco om, om Florestan te doden voordat een minister een bezoek brengt aan de gevangenis. Rocco en de vermomde Leonore gaan in het onderaardse op zoek naar een geschikte plek voor het graf. Als Leonore haar reeds ijlende man ziet geeft zij hem een korst brood. Dan komt de gouverneur beneden om Florestan aan het mes te rijgen. Op het juiste moment springt Leonore met een pistool tussen beide en maakt zich bekend. De minister arriveert en laat de gevangenen vrij. Hoogtepunten: Mir ist so wunderbar, Kom Hoffnung, O welche Lust, O namenlose Freude en Wer ein holdes Weib errungen.
BEETHOVEN FIDELIO NUMMER 310
Nota bene
De derde symfonie ‘Eroïca’, is een topwerk van Beethoven. De symfonie wordt beschouwd als een sleutelwerk in de muziekgeschiedenis. Het classicisme wordt verlaten en de romantiek treedt in.
Toen Beethoven zijn derde symfonie voltooide was zijn gehoor al slecht. Zijn humeur liet te wensen over. Luisteraars dachten dat hij krankjorum was geworden. De muziek was heftiger geworden dan ooit tevoren.
De laatste jaren van zijn leven was hij stokdoof. Zo bemerkte hij niet dat de première van zijn Symfonie 9 was afgelopen. Het applaus moet waanzinnig geweest zijn. Maar Beethoven hoorde het niet.
