Beethoven – Missa Solemnis
Ludwig van Beethoven (1770 – 1827) componeerde in zijn laatste levensjaren twee machtige werken voor koor, solisten en orkest: Symfonie 9 en de Missa Solemnis. In 1807 voltooide de componist zijn Mis in C opus 86.
Een Missa Solemnis is een feestelijke, plechtige mis, die speciaal bedoeld is voor kerkelijke hoogtijdagen. De componist werkte vier jaar aan de mis. Hij was uitermate tevreden over het werk, en noemde het zelfs zijn beste compositie. Beethoven was tijdens het componeren van dit meesterwerk nagenoeg doof. Hij was een eenzame, worstelende man. Wonderwel slaagde de meester er in om een groot Godsdienstig kunstwerk te maken, al was lang niet iedereen gelukkig met het resultaat. De zangers klaagden over de moeilijkheidsgraad en de geestelijken vonden het werk te groot om in te kerk te laten opvoeren. Thans is de mis met het prachtige Kyrie, Credo en Benedictus niet meer weg te denken uit het religieuze klassieke muziek repertoire.
In Missa solemnis uit 1822, zijn plechtige mis en 123e werk, spreekt de oude Beethoven niet zijn geloof uit, en smacht hij ook niet naar een kerk of christelijke gemeenschap, maar verhaalt hij over zijn persoonlijke verhouding met God. De mis werd het grootste meesterwerk voor koor en orkest dat Beethoven ooit schreef. Het is en blijft de vraag of Beethoven het werk wel in de kerk wilde laten uitvoeren. Gezien de grootschaligheid van de mis en het uitgebreide instrumentarium is het meer geschikt voor de concertzaal. Men zou dus kunnen spreken over een concertmis.
Overigens heeft het de componist veel moeite gekost om het vijf kwartier durende werk uitgevoerd te krijgen. Hij moest daarvoor letterlijk geld bij elkaar bedelen. Een Russische prins, die zeer onder de indruk was van de mis, zorgde uiteindelijk voor het geld. En zo geschiedde het dat in oktober 1824 de première plaatsvond in de stad Sint Petersburg. Het werk werd opgedragen aan Beethovens vriend, leerling en beschermheer Aartsbisschop Rudolf van Oostenrijk.
Beethoven was geen atheïst. Hij was met het katholieke geloof opgevoed, maar distangieerde zich van de kerk. Aan kerkbezoek deed hij niet, ook niet tijdens feestelijke of droevige gebeurtenissen. Hij uitte zich negatief over de kerk en zijn ‘papen’. Wel had hij een persoonlijke band met God.
BEETHOVEN MISSA SOLEMNIS NUMMER 253
Nota bene
Vanaf zijn achtentwintigste levensjaar verloor Beethoven geleidelijk zijn gehoor, eerst zijn linkeroor later het rechter. Drie jaar later was hij zestig procent van zijn gehoor kwijt. In 1813, de componist was toen drieënveertig, kon hij de zachte passages uit zijn Symfonie 7 niet meer horen.
Beethovens doodsoorzaak waren afgestorven levercellen. Dit was het gevolg van overmatig drankgebruik. Uit zijn huishoudnotities blijkt dat hij één tot drie liter wijn per dag dronk.
Een tien dagen durende doodsstrijd tegen zijn leverziekte en zware longontsteking eindigde tijdens een hevig onweer op 26 maart 1827. Op de grootse begrafenis werd Mozarts Requiem uitgevoerd.
