Berg – Vioolconcert

De Oostenrijker Alban Berg (1885 – 1935) was in zijn sterfjaar bezig met twee belangrijke werken: het vioolconcert en de opera Lulu. De opera had Berg zijn voorkeur. Al had hij niet het idee dat het werk op de planken zou komen. De nazi’s  zouden het expressionistische werk zeker afkeuren.  Toen Berg in het voorjaar van 1935 het bericht kreeg over de dood van de 18 jarige Manon Gropius, de dochter uit het tweede huwelijk van Alma Mahler, besloot hij vaart te zetten om het vioolconcert te voltooien en aan Manon op te dragen. Hij gaf het de ondertitel Dem Andenken eines Engels. Het werd een instrumentaal requiem. Enkele maanden later overleed de vijftigjarige Berg zelf.

Samen met zijn leraar Schönberg en vriend Anton Webern vormde Alban Berg de Tweede Weense School. Zoals de meeste composities uit deze school is ook Bergs vioolconcert gebaseerd op een reeks van twaalf tonen (dodecafonie) Het is het vakmanschap van de componist dat hij met zo’n strenge compositietechniek een zo indrukwekkend werk heeft kunnen scheppen. Het vioolconcert werd één van Bergs meest uitgevoerde werken.

Het Vioolconcert bestaat uit twee delen waarvan elk deel nog eens in tweeën is onderverdeeld. Je zou dus kunnen spreken van een vierdelig werk. Het eerste deel is bij aanvang lyrisch te noemen. Het verklankt de herinnering aan het zachtmoedige meisje Manon, Dem Andenken eines Engels. Het tweede deel, soms luid en dissonant,  tekent het lijden en doodstrijd van het meisje. Het Vioolconcert bevat zowel atonale (dodecafonische) als tonale elementen. De componist citeert in zijn Vioolconcert meerdere malen Bachs koraal Es ist genug.

BERG VIOOLCONCERT NUMMER 578