Berlioz – Symphonie Fantastique
De Fransman Hector Berlioz (1803 – 1869) groeide op in La Côte-Saint-André een gemeente tussen Grenoble en Lyon. De wens van zijn ouders was dat hun zoon net als vader dokter zou worden. Als tiener werd hij naar Parijs gestuurd om geneeskunde te studeren. In de hoofdstad raakte hij echter in de ban van de opera. Hij besloot zich aan te melden aan het conservatorium. Berlioz was zevenentwintig toen hij de Prix de Rome won. Hij verbleef bijna twee jaar in Italië. Zijn indrukken verwerkte hij in het muziekstuk Harold in Italië (1834).
Je moet maar lef hebben om je ziel en zaligheid in de openbaarheid te brengen. In zijn muzikale biografie de Symphonie Fantastique opus 14 uit 1830 beschrijft Berlioz zijn vurige en hopeloze liefde voor de actrice Harriët Smithson. Het werk is een mijlpaal in de muziekgeschiedenis. De symfonie bestaat uit vijf delen in plaats van vier. Het stuk heeft als ondertitel Episoden uit het leven van een kunstenaar. Bovendien is het een autobiografisch programmamuziekstuk. Immers het werk vertelt over de belevenissen van de componist met zijn geliefde. Opvallend is dat de geliefde haar eigen melodie heeft en telkens in de verschillende delen opduikt. Dit idee-fixe thema verkondigt de hopeloze verliefdheid van de onfortuinlijke kunstenaar (Berlioz zelf).
Tijdens de première bleken muziekrecensenten met stomheid geslagen. De eerste uitvoering in 1830 werd een ramp. Wat Berlioz hier liet klinken was ongehoord. Men schreef over een woesteling die de muziekwereld op zijn kop zette. Tegenstanders spraken over wild, woest, vormeloos, geraas en geschreeuw… Deze gedachtengang is inmiddels grondig veranderd! De componist zou het stuk herschrijven totdat hij in 1855 geheel tevreden was en het opnieuw op de planken kwam. De Symphonie Fantastique wordt tegenwoordig als meesterwerk beschouwd. Met het werk opende zich een nieuwe richting in de Franse muziek, de programmamuziek en de orkestratie-kunst.
De orkestklank was echter opzienbarend: maar liefst vier harpen, het luiden van doodsklokken, en een heuse tuba solo. Het laatste deel is een heksensabbat waarin het religieuze Dies Irae min of meer bespot wordt. Intussen beschouwt men de Symphonie Fantastique als een van de belangrijkste orkestwerken van de 19e eeuw. Deel 2, Het bal, wordt menigmaal als zelfstandig werk uitgevoerd.
De vijf delen van de Symphonie Fantastique: deel 1. Hartstochten. Ontmoeting met de vrouw van zijn dromen. Deel 2. Het bal. Het verliefde paar verschijnt op een dansfeest. Deel 3. Scène op het land. De kunstenaar hoopt op een ontmoeting. Zijn gevoelens worden door sombere gedachten verdrongen. Stel dat ze hem bedriegt! Deel 4. Gang naar het schavot. Zijn liefde wordt niet beantwoord. Hij vergiftigt zich, doch sterft niet. Hij droomt dat hij haar ombrengt en nu zelf terechtgesteld wordt. Deel 5. Heksensabbat. Angstwekkende wezens wonen zijn begrafenis bij. De melodie van zijn geliefde is eveneens te horen. Dan klinkt de melodie van de dag des oordeels (Dies Irae).
Heeft u een opmerking of aanmerkingen over dit item, horen wij dit graag van U.
BERLIOZ SYMPHONIE FANTASTIQUE NUMMER019
