Händel – Opera

Iedereen kent George Friedrich Händel (1685 – 1759) van de meesterwerken Messiah en Fireworks. Deze Duitse componist en organist, die vrijwel zijn hele leven werkte voor het Engelse hof, was tevens een meester in het schrijven van opera’s. Hij componeerde er meer dan veertig. Händel schreef in zijn componeer-loopbaan meer dan 2000 aria’s (voor opera´s, oratoria en cantates etc.) Je zou hem daarom wel de man van de melodie kunnen noemen. Händel wordt samen met J.S.Bach beschouwd als de belangrijkste componist van het tijdvak de barok.

Als kind van 8 werd zijn muzikaliteit ontdekt. Zijn ouders waren aanvankelijk tegen een muziekstudie. Maar de Hertog van Saksen dacht daar anders over. Hij liet hem lessen nemen bij de musicus Zachau, een organist in Halle. Naar de wil van zijn vader liet Georg Friedrich zich als 17 jarige inschrijven als rechtenstudent aan de universiteit. Hij genoot in die tijd al faam als organist. Na een jaar studeren vertrok hij naar Hamburg waar hij violist werd in een theaterorkest. In de jaren 1703 – 1706 begon Händel in Hamburg opera’s te schrijven. Een aardig succes boekte hij in 1705 met zijn opera Almira. Hij was toen 18 jaar. Overigens: in tegenstelling tot Italië en Frankrijk kwam de Duitse opera wegens het protestantisme met moeite van de grond. De enige belangrijke operaschool was te Hamburg gevestigd waar men stevig aanleunde tegen de Napolitaanse opera. 

Als 21 jarige maakte hij studiereizen naar Florence, Napels en Rome. Hij zette daar zijn carrière als operaschrijver voort. In 1710 vertrok hij naar Londen. Zijn opera Rinaldo uit 1711,  geheel in Italiaanse stijl, beleefde daar een ongekend succes. Het betreft hier een spectaculair muziekdrama met veel bombarie en toneeleffecten. Overgevoelige aria’s over liefde, haat en dood. Het verhaal gaat over de verovering van Jerusalem en de liefde tussen de held Rinaldo en tovenares Armide. Een hoogtepunt uit de opera is de aria Lascia ch’io pianga.

Liefde, bedrog, woede en jaloezie in de opera Julius Caesar uit 1724.  Julius Caesar is een opera seria (= serieuze opera, tegenovergestelde van opera buffa = komisch) gebaseerd op de amoureuze avonturen van Julius Caesar en Cleopatra. Een hoogtepunt is Cleopatra’s verleidingsaria V’adore pupille uit de 2e akte.

De opera seria Rodelinda uit 1725 vertelt het verhaal van de koningin van Lombardije. Het werk speelt zich dan ook grotendeels af in een paleis. Alle ingrediënten zijn aanwezig in dit muziekdrama: trouw en ontrouw, strijd en dood, angst en liefde, paleis en gevangenis. Twee geliefde aria’s: Dove Sei en het duet Io t’abbraccio.

Orlando uit 1733 wordt gezien als een van Handels origineelste en rijkste opera’s. De soldaat Orlando is smoorverliefd op de heidense prinses Angelica, die echter haar hart verpand heeft aan een Afrikaanse prins. Deze driehoeksverhouding is het uitgangspunt van deze opera seria.

De opera Alcina kent drie bedrijven. De premiere was in Londen in 1735. Opmerkelijk is de balletmuziek in het werk. Een tijdlang was de opera uit de roulatie doch vanaf 1957 toen zangeres Joan Sutherland een hoofdrol in de opera kreeg steeg de populariteit. Een hoogtepunt is de dertien minuten durende aria Ah, mio cor. Orlando wordt gezien als een van Handels origineelste en rijkste opera’s.

Ariodante uit 1735 is een opera in 3 aktes. Deze 20e opera van Händel werd voor het eerst uitgevoerd in het Convent Garden Theatre in Londen. Het betreft een liefdesdrama met als middelpunt Ginevra de dochter van de Schotse koning. Doormiddel van een grote verkleedpartij weet haar afgewezen minnaar haar te overtuigen dat haar huidige verloofde haar ontrouw is.

De opera Serse uit 1738, ook wel Xerxes genoemd behandelt een liefdesdrama tussen Serse, koning van Perzië, zijn broer Arsamene en de zussen Romilda en Atalanta. In de opera klinkt het overbekende Ombrai mai Fu, ook wel bekend als het Largo van Händel. Deze aria wordt gezongen door de koning als lofrede op de plataan. Als hij Romilda hoort zingen wil hij maar een ding, haar huwen. Romilda heeft haar hart reeds verpand aan Arsamene…

Acis and Galatea uit 1739 is een opera met een Engelse tekst van John Gay. Jaren eerder, in 1718, had Händel het werk uitgegeven als eenakter. Nog steeds is niet duidelijk of het om een echte opera gaat. Men spreekt vanwege het landelijke karakter ook wel van een pastorale opera. Het verhaal behandelt de liefde tussen de herder Acis en de nimf Galatea.

De Beggar’s Opera uit 1728 van Christopher Pepusch bracht een ommekeer in de successenreeks van Händel. Zijn door Italië geïnspireerde muziekdrama’s moesten het afleggen tegen de Engelstalige Beggar’s Opera waarin veel humor en (politieke-) satire. De opera, waar criminelen tot helden worden gemaakt, alsmede de soms gewaagde teksten beleefde bijna 100 uitvoeringen. (Later zou het werk een inspiratiebron zijn voor de Dreigroschenoper van Bertol Brecht en Kurt Weill)

In vergelijking met de veelal historische opera’s van Händel smulde het Engelse publiek van de gedurfde Beggar’s Opera. De inmiddels tot Engelsman genaturaliseerde componist raakte diep in de put. Zowel zijn gedrag als gezondheid leden onder de ommekeer.

HANDEL – OPERA NUMMER 512

 

 

 

 

 

Nota bene

We kunnen het ons moeilijk voorstellen dat er een tijd was dat ouders de testikels bij hun jonge zonen lieten verwijderen om hen zo een grote zangsolist te laten worden in een kerkkoor of operahuis. Duizenden jongens waren het slachtoffer van deze verminkingen.

De favoriete castraat van George Friedrich Händel was ene Gaetano Marjorano. Deze wonder countertenor zong misschien wel de meest bekende castraat-kraker uit de geschiedenis Ombra mai fu, de beginaria uit de opera Xerxes.
Ook de instrumentale versie, beter bekend als het Largo van Händel is een grote hit geworden