Haydn – Trompetconcert
Op 28 maart 1800 werd de première gegeven van het Trompetconcert in Es majeur gecomponeerd door de Oostenrijker Joseph Haydn (1732 – 1809). Het instrument dat gebruikt werd, was naar alle waarschijnlijkheid de nieuw ontworpen trompet van de vermaarde instrumentenmaker en trompettist Anton Weidinger. De trompet die voordien alleen natuurtonen kon voortbrengen was nu ook in staat de tussenliggende noten te fabriceren (chromatiek). Merkwaardig genoeg verdween het Trompetconcert van Haydn in de negentiende eeuw van het repertoire. Pas in 1928 dook het weer op toen het door George Eskdale voor de radio werd gespeeld (uiteraard op een moderne ventiel trompet).
Het werk wordt wel beschouwd als het mooiste Trompetconcert ooit. Met name het langzame middendeel is erg populair. Om de allerhoogste noten te ontzien schreef Haydn voor het Trompetconcert melodieën in het midden- en lage register. Naast de solotrompet is het concert gecomponeerd voor een orkest bestaande uit 2 fluiten, 2 hobo’s, 2 fagotten, 2 hoorns, 2 trompetten, pauken en strijkers.
Een ander (en gelijkwaardig) Trompetconcert is dat van de Duitse componist Johann Nepomuk Hummel (1778-1837), die ooit leerling was van Haydn. Dit Trompetconcert werd eveneens geschreven voor trompettist Anton Weidinger.
Terwijl de 64 jarige Haydn aan zijn oratorium Die Schöpfung werkte, was hij tussendoor nog met andere werken bezig waaronder het Trompetconcert. Ofschoon niet met volledige zekerheid te zeggen is voor welk type trompet Haydn het concert schreef, mag worden aangenomen dat de trompet gaten in de buis had, die met kleppen geopend en afgesloten konden worden. Omdat men niet tevreden was over deze kleppentrompet, werkten verschillende instrumentenbouwers aan een ventieltrompet. Men houdt het er op dat Haydn zijn Trompetconcert voor de kleppentrompet heeft gecomponeerd. Pas in de jaren 1830 kwamen de eerste moderne ventieltrompetten. Het concert telt drie delen: Allegro – Andante – Allegro. Al met al duurt het Trompetconcert van Haydn rond de achttien minuten.
Behalve Haydn en Hummel schreven tal van andere componisten concerten voor trompet: Albinoni, Tartini, Telemann, Torelli, Vivaldi, Marcello, Tomasi, Arutunian, Pärt.
Heeft u een opmerking of aanmerkingen over dit item, horen wij dit graag van U.
HAYDN TROMPETCONCERT NUMMER085
Nota bene
Wat u misschien nog niet wist van Joseph Haydn, behalve dat het een zeer opgeruimd mens was, die maar liefst 104 symfonieën schreef en dik bevriend was met de jonge Mozart, is dat zijn liefdesleven niet over rozen ging.
In 1760 huwde hij Maria Anna. Het werd helaas geen gelukkig huwelijk. De vouw des huizes had weinig belangstelling voor Haydns werk en hem zelfs op allerlei manieren tegenwerkte. Voor zover wij weten had de componist geen kinderen.
Eigenlijk had hij met de jongere zus van Maria Anna willen trouwen (had Mozart niet hetzelfde lot ondergaan?) Haydn had enkele buiten echtelijke vriendinnen waaronder het veel jongere zangeresje Luigia. En in zijn Engelse jaren viel zijn oog op Rebecca, een welgestelde weduwe.
