Liszt – Consolations
Franz Liszt (1811 – 1886) was een Hongaar. Reeds op zesjarige leeftijd ontdekten zijn ouders de talenten van hun zoon. Zijn vader gaf hem pianoles. Nog geen 10 jaar oud had hij reeds openbare concerten achter de rug. Franz Liszt was een wonderkind. Men beweerde dat hij op twaalfjarige leeftijd de beste pianist ter wereld was. Vader gaf zijn baan als rentmeester op en de familie verhuisde naar Wenen. De beroemde componist en pianovirtuoos Carl Czerny (1791 – 1857), een leerling van Beethoven (1770 – 1827), zou Franz gratis les gaan geven. Als 12 jarige zou hij nog een concert geven waar de stokdove Beethoven bij aanwezig was. Niet lang daarna verhuisde de familie naar Parijs.
Aan het conservatorium van Parijs werd hij niet toegelaten omdat de directeur niets van wonderkinderen moest weten. Voor zover bekend heeft Liszt na Czerny geen professionele pianodocent meer gehad. Wel gaf hij in de Franse hoofdstad keer op keer succesvolle recitals. Toen hij 16 was leek het er op dat hij zijn carrière als pianist zou opgeven. Nadat zijn vader was overleden werd hij ernstig ziek. In plaats van muziek verdiepte hij zich in literatuur en religie.
In de jaren dertig ontmoette hij de musici Berlioz (1803 – 1869), Chopin (1810 – 1849) en Paganini 1782 – 1840). Deze zouden grote invloed op hem hebben. Hij bewonderde met name de vioolvirtuoos Paganini. Van deze duivelskunstenaar zette hij viooletudes om voor piano. Zeer bekend werd het virtuoze stuk La campanella.
Werken voor piano en orkest zijn o.a. Twee Pianoconcerten en de Totentanz. En voor pianosolo: Hongaarse rapsodieën, Pianosonate in b mineur, Liebesträume en Consolations. Liszt is de muziekgeschiedenis ingegaan als grootste pianovirtuoos aller tijden. De pianoleeuw, werd hij wel genoemd. Tijdens optreden was er sprake van massahysterie. Hij was de eerste popster ter wereld.
Later zocht Liszt samenwerking met de progressieve componisten Hector Berlioz en Richard Wagner 1813 – 1883). Hieruit ontstond de Neudeutsche Schule waarin afgerekend werd met de conservatieve romantische muziek. Vooral de componist Johannes Brahms (1833 – 1897) moest het ontgelden.
Franz Liszt stond aan de wieg van de nieuwe compositievorm, het Symfonische gedicht, een eendelig muziekstuk voor symfonieorkest met als achterliggende gedachte een buitenmuzikaal gegeven, bijvoorbeeld een gedicht, roman, een schilderij etc. Deze werken vallen onder de noemer programmamuziek. Symfonische gedichten van Liszt zijn o.a.: Les Préludes, Prometheus en Mazeppa.
In 1850 publiceerde Liszt zijn Consolations, een set van 6 korte pianostukken welke vergeleken kunnen worden met de Lieder ohne Worte van Felix Mendelssohn. In hetzelfde jaar werden zijn 3 Liebesträume gepubliceerd. De Consolations hebben veel weg van Nocturnes. Niets van deze romantische (sentimentele) stukken doet denken aan de bravourecomponist Liszt. Rustige vredige troostmuziek. Consolation 3, een arrangement van een Hongaars volkslied, is verreweg het populairste.
LISZT CONSOLATIONS NUMMER 663
Nota bene
Pianist Franz Liszt had een enorm charisma. Tijdens concerten was er soms massahysterie. De nog niet flauwgevallen dames drongen naar voren om een lok van zijn haar te knippen. Het zijn de bekende wetenswaardigheden over een Hongaar die zijn moedertaal niet sprak.
In 1866 bezocht de 55-jarige Liszt Amsterdam. Daar in de Rooms-katholieke Mozes en Aäronkerk aan het Waterlooplein werd de première van zijn Missa Solemnis (of Graner Messe, vernoemd naar zijn geboorteplaats in Hongarije) uitgevoerd. Tot op heden ten dage heeft de imposante kerk aan het Waterlooplein iets met Franz Liszt. Aan de buitenmuur van de kerk is zelfs een herinneringsplaquette aangebracht.
