Mahler – Symfonie 3
Het zal bekend zijn dat de monumentale symfonieën van Gustav Mahler (1860-1911) in zijn tijd matig gewaardeerd werden. Na een concert in Linz werd zijn muziek zó slecht ontvangen en werd de componist zó zot bejegend dat hij een volgend concert afzegde en aan zijn vrouw Alma schreef: ‘Waarom zou ik steeds maar weer tegen me aan moeten laten pissen? Ben ik soms een lantaarnpaal?’ Ook de antisemitische pers had niets op met de joodse componist en wakkerde het vuurtje tegen hem voortdurend aan. Met de Symfonie 3 keerde het tij, met dit werk boekte Mahler zijn eerste voorzichtige succes. Ooit sprak Mahler de volgende woorden: ‘Die Zeit für Meine Musik wird noch kommen.’
Zes delen liefst telt de Symfonie 3 in d mineur uit 1896. Behalve een zeer uitgebreid symfonie-orkest met veel koper en slagwerk, horen we een alt, een jongens- en een vrouwenkoor. Verder speelt er een uit het zicht opgestelde extra groep musici. Het werk is gebaseerd op mens en natuur. Symfonie 3 duurt maar liefst circa anderhalf uur. Het is daarmee een van de langste uit het symfonie-repertoire. Gezien de duur van het stuk en de uitgebreide bezetting werd in 1896 alleen het tweede deel uitgevoerd (Berlijn). Een jaar later volgden uitvoeringen van andere delen. Onder leiding van Mahler zelf beleefde Symfonie 3 (compleet) pas in 1902 in Krefeld haar premiere.
Hoewel Mahler van mening was dat muziek voor zichzelf moet spreken, heeft hij bij elk deel commentaar geschreven. Het betreft hier dus een programmasymfonie. Lieflijke natuurtaferelen tegenover de angst van het aardse bestaan. Maar ook oerkrachten, engelen, mensheid, en liefde. Zoals we van Mahler gewend zijn, wemelt het in deze reuze symfonie weer van de signalen, met daarin de hoofdrol voor koper- en houtblazers, en duidelijk op de voorgrond enkele magistrale hoornpassages. Daarnaast haast kinderlijke volksliedachtige thema’s. Het is haast niet te geloven dat de componist zijn Symfonie 3 als werktitel ‘ Zomerochtenddroom’ had meegegeven, een lieflijke titel voor een uiteindelijk gigantisch werk.
Er zijn musicologen die het gehele oeuvre van Mahler beschouwen als een lang afscheid, een afscheid van het verleden maar ook van wat er nog komen gaat. Het is bekend dat de componist een grote angst voor de dood had.
MAHLER SYMFONIE 3 NUMMER 181
Nota bene
De Nederlanders - lees Amsterdammers - waren verzot op de muziek van Mahler. Nergens ter wereld werd de componist zo bejubeld. Hij voelde zich dan ook thuis in Holland. Talloze keren dirigeerde hij zijn werken in het Concertgebouw.
Van de grachten, bruggen en grachtenhuizen moest hij niets hebben. Slechts voor twee gebouwen had hij interesse: het Concertgebouw en het Rijksmuseum.
Molens kijken aan de Zaans schans daar was hij verzot op. Of een strandwandeling maken bij Zandvoort en even languit liggen in de duinen. De heide rondom Laren was eveneens een favoriete plek.
