Penderecki – Threnos

Krzysztof Penderecki (1933 – 2020), behoort tot de grootste Poolse componisten van de moderne muziek. Hij studeerde aan het conservatorium van Kraków, waar hij in 1972 een directiefunctie aanvaarde. Eén van de bekendste composities van hem is Threnos. Het betreft hier klaagliederen van en voor de slachtoffers van Hiroshima. Opvallend is dat er nauwelijks sprake is van melodie, maar dat de componist klanklagen heeft voorgeschreven en ook stevig gebruik maakt van aleatoriek, dat wil zeggen dat de musicus tijdens bepaalde passages vrij is om te spelen wat hem op dat moment invalt. Ook schrijft de componist kwarttonen voor en is de normale notatie van het notenschrift op veel plaatsen onherkenbaar veranderd. Toch moet gezegd worden dat Penderecki met genoemde Avant-gardetechnieken een zeer emotioneel geladen werk heeft geschreven.

Zevenentwintig jaar was Krzysztof Penderecki toen hij Threnos, een compositie voor tweeënvijftig strijkers componeerde (Threnos = Klaaggezang.). Aan het begin spelen de tweeënvijftig strijkers met de meeste intensiviteit de hoogste tonen van hun instrument. Een langgerekt gekrijs en een angstaanjagend effect is het resultaat. Door de aleatoriek in deze ‘kleurencompositie’ lijkt het wel of je honderden mensen door elkaar hoort lopen en praten, paniek alom. Ook het angstaanjagende geluid van glissando-effecten in de strijkers heeft iets onheilspellends.

In 1974 voltooide Penderecki zijn Stabat Mater. Dit zeer indringende werk, met klagende koorzang en vele glissandi, stammende uit zijn neo-romantische periode, herbergt zowel tonaliteit als atonaliteit.

Enkele andere werken van Penderecki: Symfonie 7 ‘ Seven Gates of Jerusalem’ (is opgenomen in het archief), Dies Irae (ter nagedachtenis aan de slachtoffers van Auschwitz),  Agnus Dei en Pools Requiem.

PENDERECKI TRENOS NUMMER 500