Satie – Socrate
De Franse componist Erik Satie (1866 – 1925) wordt meestal afgeschilderd als een bohemien, iemand die het niet nauw nam met normen en waarden en zich nauwelijks bekommerde om regeltjes. Zelfs in zijn composities noteerde Satie onvolkomenheden, zoals het weglaten van een van de vijf lijnen van het notenschrift of muzieknotatie zonder noten maar met krabbeltjes van allerlei. Op het conservatorium nam men geen genoegen met zijn wispelturigheid en werd hij uitgeschreven.
Satie, geboren in de kustplaats Honfleur, verhuisde op 20 jarige leeftijd naar Parijs. Hij genoot daar van het vrijgevochten leven in de wijk Montmartre en had omgang met vele kunstenaars. Zijn brood verdiende hij als barpianist of begeleider in een van de vele cabarets.
Zijn bekendste composities dateren uit de Parijse begintijd. Met name de pianocomposities Trois Gymnopedies (1888) en Gnossiennes (1890). In de jaren 70 bracht pianist Reinbert de Leeuw deze werken met veel succes onder de aandacht.
In 1919 voltooide Erik Satie het muziekdrama Socrate, waarin Plato teksten beschrijft van zijn filosofische leermeester Socrates. Plato vertelt tevens over Socrates’ veroordeling tot de gifbeker. Oorspronkelijk was het een stuk voor zangstem/spreekstem en piano, maar Satie maakte er ook bewerking van voor zangstem en klein orkest.
In tegenstelling tot de grote symfonische werken van Srauss, Wagner en Stravinsky hield Satie meer van kleinschaligheid, kalmte en sereniteit. De drie delen: 1. Portret van Socrates – 2. De oevers van Ilisos – 3. Dood van Socrates. Socrate neemt ongeveer een half uur in beslag.
SATIE SOCRATE NUMMER 775
Nota bene
Satie die op het conservatorium een ongemotiveerde leerling was, en de school ook zonder diploma moest verlaten, componeerde pianomuziek met raadselachtige titels, zoals Stukken in de vorm van een peer en Gedroogde embryo's. Wellicht was hij een voorbereider van de toen opkomende Dada-beweging. Kale muziek noemt men zijn werken wel, maar vol originele vondsten
Satie zou samenwerken met Pablo Picasso die decors voor zijn orkestmuziek schilderde. De componist gebruikte behalve gangbare muziekinstrumenten ook een typemachine en revolverschoten. Hij stierf berooid en als kluizenaar.
