Schubert – Winterreise
Franz Schubert (1797-1828), Oostenrijks componist, was een eenzaam mens. Door zijn chaotische levensstijl was hij nauwelijks in staat zichzelf fatsoenlijk te onderhouden. Tijdens zijn korte leven verloor hij alle contacten met zijn familie. Alleen zijn broer Ferdinand (1794 – 1859), eveneens componist, liet hem niet vallen. Een slopende geslachtsziekte (syfilis) maakte een eind aan Franz Schubert zijn leven. Tijdens de uitvaartmis dirigeerde broer Ferdinand met een gelegenheidsorkest het Requiem van Mozart (1756 – 1791).
Het Weense café Zum Anker speelde een belangrijke rol in het leven van vrijgezel Franz Schubert. De laatste twee jaar van zijn leven was hij er stamgast. Schubert was vaak het middelpunt van muziekavonden die georganiseerd werden door vrienden. Deze bijeenkomsten werden Schubertiades genoemd. Het waren gezellige en uitbundige avonden met muziek en literatuur, dans en drank.
In de winter van 1827 begon Schubert met zijn Winterreise, zijn tweede grote liederencyclus. Net als in zijn vorige liedcyclus Die Schöne Müllerin (1824) was Wilhelm Müller (1794 – 1827) de auteur van de verzen.
Ze stonden erbij en keken er naar. Hun vriend, de laatste tijd zo somber gestemde Franz Schubert, had zo juist een huiveringwekkende compositie voorgezongen, Winterreisse. Zeer aangeslagen waren zijn vrienden door de zwartgallige stemming van de liederen. Wat was er met de kleine meester aan de hand? Winterreise behandelt een onsamenhangende barre reis van een door zijn geliefde verlaten wandelaar die de vrieskou instapt. De gehele natuur lijkt bevroren, net als zijn hart. In het ijs krast hij de naam van zijn geliefde. IJsbloemen op de ramen doen hem verlangen naar de lente. Tenslotte zoekt hij rust op een kerkhof, doch alle plaatsen zijn bezet.
In de liedcyclus lijkt de mens op zoek naar zichzelf. In het slotlied Der Leiermann ontmoet de wandelaar de speelman met draailier (de verpersoonlijking van de dood).
Van de 24 liederen noemen we: Gute Nacht – Der Lindenbaum – Der Leiermann
SCHUBERT WINTERREISE NUMMER 231
