Sjostakovitsj – Symfonie 08
Na de inmiddels beruchte Symfonie 7, (bijgenaamd: Leningrad symfonie) uit 1942, kwam Dmitri Sjostakovitsj (1906 – 1975) een jaar later opnieuw met een oorlogssymfonie. Deze Symfonie 8 in c mineur opus 65 was wederom vol klanken van hoop en verzet, maar minder uitdagend en verfijnder dan de Leningrad symfonie. Symfonie 8 is eveneens geschreven voor groot orkest en zoals we van de componist gewend zijn, met veel slagwerk. Vijf delen kent het werk waarvan de drie middendelen marsen zijn. Vrolijkheid en of optimisme is in het werk ver te zoeken. De symfonie duurt meer dan een uur. In november 1943 tekende het Russisch Staatsorkest voor de première.
Zoals al vaker met werken van Sjostakovitsj was gebeurd, werd zijn Symfonie 8 door de Sovjetautoriteiten afgekraakt en officieel ook door de Stalinisten veroordeeld. Helemaal erg werd het toen de componist in 1945 zijn Symfonie 9 ten doop hield. Dictator Jozef Stalin (1878 – 1953) was des duivels dat het werk geen eerbetoon aan hem was. Toch werd de Symfonie 9 uitgevoerd en viel zelfs bijna in de prijzen. De premiere was in Sint Petersburg in 1945 (toen nog Leningrad). Doch in 1948 mocht Symfonie 9 niet meer uitgevoerd worden van de autoriteiten.
Opvallend aan het begin van deze monumentale Symfonie 8 zijn de minutenlange melodie reeksen door de strijkers. Hoge, ijl klinkende violen tegenover brommende bassen, en langzaam meeslepende en door elkaar lopende melodieën. Het lijkt de stilte voor de storm. Het tweede deel, een mars, herinnert Sjostakovitsj ons aan zijn machtige Symfonie 7 : fel en strijdlustig omspeelt het orkest een eenvoudig motiefje in vele variaties. Het vervolgdeel is wederom strak in de maat: hardnekkig, grote intervalsprongen, hoog schril hout, briesend koper en slagwerk.
Een trompettist over Symfonie 8: De kogels vliegen je om de oren; mitrailleurs in de strijkers; diepe ellende … en dan komt de trompet!
SJOSTAKOVITSJ SYMFONIE 8 NUMMER 483
Nota bene
Door de onophoudelijke bombardementen van de Duitsers had Leningrad het in de beginjaren 40 zwaar te verduren.
Na de geruchtmakende 7e symfonie voltooide Sjostakovitsj in 1943 Symfonie 8, eveneens een oorlogssymfonie.
Het werk werd door de Sovjetautoriteiten stevig bekritiseerd. Het werd de componist verweten dat hij zich schuldig zou hebben gemaakt aan formalisme, wat inhield dat hij componeerde om de vorm en niet ten dienste van het communistische ideaal.
Stalin had overigens gehoopt dat de symfonie aan hem zou worden opgedragen en zijn naam op de affiches zou prijken.
