Strauss – Vier letzte Lieder

In het begin van zijn carrière werd de in München geboren componist Richard Strauss (1864-1949) op handen gedragen. Zowel als componist als dirigent vierde hij triomfen. In 1908 werd hij directeur van de Berlijnse opera. Echter vlak voor de Tweede Wereldoorlog kwam de klad in Strauss zijn loopbaan. Hij werd minder populair. De reden hiervan was zijn twijfelachtige opstelling ten aanzien van de Nazi’s. Van een van zijn laatste werken, de Metamorfosen voor drieëntwintig strijkers wordt beweerd dat dit een treurlied over zijn verslagen dierbare Duitsland zou zijn. De componist kwam in botsing met de Nationaal-socialisten toen men er achter kwam dat één van zijn librettoschrijvers van joodse afkomst was. Voor straf kon Strauss zijn spullen pakken en werd hem de functie als voorzitter van de Reichsmusikkammer afgenomen.

Strauss is de geschiedenis ingegaan als componist van symfonische gedichten en opera’s. De menselijke stem heeft altijd een belangrijke rol in  zijn werken vervuld. Hij liet zich vaak inspireren door zijn echtgenote, de sopraan Pauline de Ahna (1863 – 1950), dochter van een Beierse generaal.

Zijn laatste jaren bracht Strauss door in Zwitserland. In alle rust en zonder politieke aanvallen op zijn persoon componeerde hij nog enkele grootse werken, waaronder de Metamorfosen en zijn zwanenzang, het mooie en innige Vier letzte Lieder uit 1948 voor sopraan en orkest. Dit werk, dat geheel in de romantische traditie is gecomponeerd, is inmiddels uitgegroeid tot een van de meest geliefde werken van de toen 84 jarige componist, zijn vrouw stierf negen maanden later.

De Vier letzte Lieder gaan over de dood en werden gecomponeerd kort voordat Strauss zelf stierf. In plaats van de typische opstandigheid van de romantiek stralen de laatromantische liederen kalmte en berusting uit. De componist heeft nooit een uitvoering van zijn orkestliederen beleefd. De stem van de sopraan wordt begeleid door een groot symfonie orkest. In alle vier liederen vervullen de hoorns een hoofdrol. Het lied Im Abendrot uit de Vier Letzte Lieder is wellicht het meest geliefde lied van de vier, dit mede door de ontroerende vioolsolo.

De teksten van de Vier letzte Lieder zijn van Joseph von Eichendorff  [Im Abendrot] en Herman Hesse  [Frühling, Vor dem Schlafengehen en September]. De Vier Letztz Lieder kunnen gezien worden als een hoogtepunt in de liedliteratuur.

Im Abendrot

Wir sind durch Not und Freude
gegangen Hand in Hand; 
vom Wandern ruhen wir
nun überm stillen Land.

Rings sich die Täler neigen,
es dunkelt schon die Luft.
Zwei Lerchen nur noch steigen
nachträumend in den Duft.

Tritt her und laß sie schwirren,
bald ist es Schlafenszeit.
Daß wir uns nicht verirren
in dieser Einsamkeit.

O weiter, stiller Friede!
So tief im Abendrot.
Wie sind wir wandermüde–
Ist dies etwa der Tod?

Heeft u een opmerking of aanmerkingen over dit item, horen wij dit graag van U.

RICHARD STRAUSS VIER LETZTE LIEDER NUMMER051