Tallis – Lamentations
De Engelsman Thomas Tallis (1505-1585) leefde in een roerige tijd. Het katholicisme maakte in Engeland plaats voor het protestantisme. Deze twee richtingen versmolten zich tot de Anglicaanse kerk. Na de ontbinding van de Engelse kloosters werkte Tallis als organist en voorzanger aan de kathedraal van Canterbury. Samen met zijn later beroemde leerling William Byrd (1543 – 1623) werkte hij jarenlang aan het hof. Hij diende onder Hendrik VIII, Edward VI en Elizabeth I. Van deze laatste kreeg hij toestemming om zijn muziek te laten drukken en te verkopen.
Hoewel Tallis muziek voor de rooms-katholieke eredienst bleef schrijven, werd hij de vader van de Anglicaanse kerkmuziek, waar hij als eerste componist ook teksten in de Engelse taal invoerde. Zeer bekend werden zijn Klaagliederen (Lamentations) van de profeet Jeremia. Deze teksten werden rond 1450 ontdekt en kregen een plaats in de kerkmuziek.
De Klaagliederen van Jeremia bevatten aanklachten over de verwoesting van Jeruzalem (586 voor Christus). Jeremia komt in de bijbel voor als een van Israëls grote profeten. In het oude testament zijn Jeremia’s uitspraken bewaard gebleven. Zijn leven lang waarschuwde hij voor de ondergang van de staat Israël en de stad Jeruzalem. Toen die verwoesting een feit was, koos hij ervoor om op de puinhopen te blijven rondzwerven in plaats van als banneling het land te verlaten.
Ook andere componisten hebben zich beziggehouden met de Klaagliederen. Zo kennen we de Lamentaties van Jeremia van de Vlaamse Petit Jan de Latre (ca. 1510-1569). Joseph Haydn (1732 – 1809) schreef in 1767 zijn Lamentaion Symfonie. Deze Symfonie 26 wordt tevens Christus Symfonie of Weinnachts Symfonie genoemd. In 1958 componeerde Igor Stravinsky (1882 – 1971) zijn Treni voor stemmen en orkest op teksten van de Klaagliederen.
Het begin van de Lamentations: Ach, hoe eenzaam zit zij neer, de eens zo levendige stad. Een weduwe is ze geworden, zij die groot was onder de volken. De vorstin van de gewesten is tot slavernij vervallen.
TALLIS LAMENTATIONS NUMMER 261
Nota bene
Klaagliederen
In Israël is 10 mei een feestdag, het is de herinnering aan de dag van de eenwording van de stad Jerusalem. In het verre verleden is Jerusalem vaak vernietigd. In de Bijbel vertelt de profeet Jeremia hierover in zijn klaagliederen. Deze teksten zijn later overgenomen en op muziek gezet door verschillende componisten, waaronder Orlando Di Lasso, Thomas Tallis, Leonard Bernstein
François Couperin, musicus organist aan het hof van zonnekoning Louis XIV, baseerde zijn werk Lecons de Ténèbres op de klaagliederen.
De gelovige Krzysztof Penderecki componeerde in 1996 zijn Symfonie 7 (oorspronkelijk een oratorium). Hij deed dit in opdracht van de stad Jerusalem die haar 3000-jarig bestaan vierde. Het werk kreeg de bijnaam de Zeven Poorten van Jerusalem.
