Tsjaikovski – Notenkraker
Dat de Russische componist Pjotr Tsjaikovski (1840 – 1893) van sprookjes hield moge duidelijk zijn. Denk alleen maar aan zijn muziek voor het Zwanenmeer, Doornroosje en de Notenkraker. Zijn liefde voor het ballet heeft hij nooit onder stoelen of banken gestoken. Aan een ieder die het wilde horen deed hij als jongeman verslag over de techniek en moeilijkheid van het dansen op de tenen en vertelde over zijn idolen van de Dramatische schouwburg. In een jolige bui imiteerde hij een ballerina met zelf verzonnen danspasjes en pirouetten. Ook geneerde hij zich niet om zijn danskunstjes voor lacherige en joelende medeleerlingen van het conservatorium uit te voeren.
De muziek bij het ballet de Notenkraker uit 1892 is kort voor de componist zijn dood ontstaan. Het werk is gebaseerd op een sprookje van de Duitse schrijver E.T.A. Hoffmann (1776 – 1822). Het verhaal speelt zich af tijdens het kerstfeest. Het ballet wordt daarom meestal in de decembermaand opgevoerd. De eerste uitvoering was in 1892 door het Mariinski-ballet in Sint-Petersburg. Het verhaal gaat over een broer en zus en hun cadeautjes onder de kerstboom, waaronder een notenkrakerpop. Het meisje droomt van haar notenkraker die tot leven is gekomen en een prins is geworden. Zij wordt verliefd op hem. De prins heeft ook een vijand, de muizenkoning…
Geliefd uit het werk zijn de Mars, de Bloemenwals, Trepak, en de Dans van de Suikerfee, waarin een celesta meespeelt. De celesta is een klavierinstrument dat op een een harmonium lijkt. Het instrument beschikt over een binnenwerk met metalen staven welke door met vilt beklede hamertjes worden aangeslagen. De klank dat de celesta voortbrengt doet denken aan een klokkenspel.
Behalve genoemde balletten is de componist bekend van het fabuleuze Pianoconcert 1, Vioolconcert, Symfonieën (waaronder de machtige zesde, met de bijnaam Pathetique), Ouverture 1812, Capriccio Italien, Rococo Variaties. Noem dan nog zijn opera’s, kamermuziek en liederen en we kunnen spreken van een allround componist.
In 2017 verscheen de roman Kolja van Arthur Japin met als hoofdrolspelers de broers Pjotr en Modest Tsjaikovski
Heeft u een opmerking of aanmerkingen over dit item, horen wij dit graag van U.
NOTENKRAKER NUMMER 576
Nota bene
Feeën te over in de klassieke muziek, waarvan de dans van de Suikerfee uit het ballet de Notenkraker van Tsjaikovski misschien wel de bekendste is en waarin het toetsinstrument de Celesta een opmerkelijke rol speelt. Tsjaikovski liet eveneens een fee opdraven in zijn ballet Doornroosje.
Andere Feeën die de klassieke muziekhistorie hebben gehaald zijn de sprookjesfiguren in Moeder de gans (Ma mère l’Oye) van Maurice Ravel en de feeën in de Midzomernacht droom van Felix Mendelssohn
