Tsjaikovski – Serenade Melancolique
Als kind was de Rus Pjotr (Peter) Tsjaikovski (1840-1893) een vrolijke en levenslustige jongen. Maar als jongeman werd zijn optimisme overschaduwd door aanvallen van neerslachtigheid, wanhoop en depressies. Tsjaikovski zelf noemde deze dikwijls optredende dieptepunten ‘mijn kleine beroertes.’ Ook zijn seksuele geaardheid speelde hem parten.
Tsjaikovski was een laatbloeier. Hij was eerst ambtenaar op het ministerie van justitie. In 1863, op drieëntwintigjarige leeftijd schreef hij zich in aan het conservatorium van Sint Petersburg. Drie jaar later werd hij leraar aan het conservatorium van Moskou. Daar verschenen zijn eerste pianocomposities. Tsjaikovski was een aartsromanticus.
Zijn eerste vioolcompositie de Serenade Melancolique werd volbracht in 1875, direct nadat hij zijn Symfonie 1 met de bijnaam Winterdromen had uitgegeven.
De Serenade Melancolique duurt ongeveer 9 minuten. Het stuk is geschreven voor viool en orkest. Het klinkt zoals de titel doet geloven: Melancholisch, klagend, haast sentimenteel. De mooie lage vioolklanken doen denken aan het timbre van de altviool. Halverwege volgt een cadens. Later zou Tsjaikovski de Serenade Melancolique omwerken voor piano en orkest.
Ook in zijn Serenade voor strijkers toont Tsjaikovski zijn melodische kwaliteiten. Het stuk kent vier delen, waarvan het tweede deel, de Wals, soms als zelfstandig muziekstuk wordt uitgevoerd. De première van de Serenade voor strijkers was in 1881 in Sint Petersburg. Het was een overweldigend succes.
TSJAIKOVSKI SERENADE MELANCOLIQUE NUMMER 542
Nota bene
In 2017 verscheen het boek Kolja van Arthur Japin. In het boek speelt Peter Tsjaikovski een hoofdrol, alsmede zijn broer Modest. In het boek wordt gesproken over de vraagtekens rond Tsjaikovski’s overlijden: zelfmoord, cholera, jacht op homoseksuelen…
Ook in de tragedie-bioscoop-Film Tchaikovskiy's Wife van de Russische cineast Kirill Serebrennikov voert de homoseksualiteit en het daarmee verbonden leed van de componist de boventoon. Tegenslagen en inzinkingen, het twijfelachtige huwelijk en tenslotte de zelfmoord.
Maar volgens de laatste berichten -lees het boek van Simon Morrison- schijnt het wel meegevallen te zijn met het leed van Tsjaikovski. De nieuwe kijk op het leven van Tsjaikovski wordt beschreven in het boek Tchaikovsky’s empire: a new life of Russia’s Greatest Composer dat in 2025 verscheen. Het geprezen boek veroordeelt het gangbare dat over de componist wordt beweerd. De auteur moet niets hebben van Tsjaikovski’s eenzaamheid, seksuele geaardheid, depressies…
