Tsjaikovski – Vioolconcert
Aangemoedigd door zijn omgeving trouwde de Russische componist Pjotr Tsjaikovski (1840-1893) in 1877 met een bewonderaarster. Het huwelijk werd een ramp en duurde niet lang. Hoe kon hij zo stom geweest zijn om zich als homoseksueel aan een vrouw te binden. We lezen: ‘Tot zijn middel stond hij in het ijskoude water. Zou hij verder gaan? Stel dat hij in een kuil stapte! En dood wilde hij nu eigenlijk ook weer niet. Aandacht en zelfmedelijden brachten hem tot deze idiote daad. Hij wist zich geen raad meer. Terug naar huis wilde hij niet, daar waar zijn echtgenote op hem zat te wachten. Wat moest hij met haar? Hij wilde alleen zijn. Desnoods zou hij zijn verdere leven als kluizenaar doorbrengen.’ Op advies van zijn artsen verliet de overspannen Tsjaikovski zijn geboorteland. Aan het Zwitserse Meer van Genève zocht hij rust. Daar zou hij zijn meesterwerk schrijven.,
Aan het Meer van Genève had Tsjaikovski een ontmoeting met de violist Josef Kotek, een vroegere leerling van hem. Geïnspireerd door zijn verschijning en vioolspel en het Zwitserse landschap begon de componist aan zijn Vioolconcert in D opus 35. De première van het werk in 1879 werd een blamage. Enkele top violisten hadden het Vioolconcert al eerder geweigerd vanwege de onspeelbaarheid. Het is de viool onwaardig, werd er beweerd. Toen het stuk toch werd uitgevoerd, schreef een criticus: ‘Hier wordt geen viool gespeeld, maar geplukt, gerukt en geranseld.’ Hoe geheel anders wordt er nu over dit Vioolconcert gedacht!
De kracht van dit fantastische werk zit hem vooral in het eerste deel, het Allegro moderato, met zijn twee magistrale thema’s. Een explosie van expressie. Kenners denken dat dit te maken zou hebben gehad met de perikelen rond het mislukte huwelijk van de componist. Het tweede deel, Andante, herbergt een weemoedige Russische melodie. Het slotdeel, Allegro, met zijn duizelingwekkende uitbundigheid, wordt gezien als een aangename toegift. In het Andante canzonetta (langzaam als een liedje) domineert een typisch Russische, lyrische, licht weemoedige melodie met prachtige versieringen.
Tsjaikovski’s Vioolconcert heeft zich een vaste plaats veroverd in het rijtje van de meest geliefde romantische vioolconcerten: Bruch – Beethoven – Sibelius – Brahms – Mendelssohn – Tsjaikovski.
Heeft u een opmerking of aanmerkingen over dit item, horen wij dit graag van U.
TSJAIKOVSKI VIOOLCONCERT NUMMER026
Nota bene
Topviolisten kunnen zich uitleven aan het vioolconcert van Tsjaikovsky, zo ook de in 1945 geboren virtuoos Itzhak Perlman.
Het wonderkind Perlman werd als jonge knaap geweigerd door het conservatorium van Tel Aviv. Hij was kortweg te klein om een viool vast te houden.
Even daarna kreeg hij polio, waardoor hij zijn hele leven op krukken zou lopen of in een rolstoel zou moeten zitten. Dit weerhield hem niet om een absolute ster te worden.
Perlman bespeelde een Stradivarius. Hij werd beroemd vanwege zijn warme vioolgeluid en virtuositeit. Wereldwijd vertolkte hij de grote vioolconcerten van o.a. Tsjaikovsky, Beethoven en Mendelssohn.
Hij trad op in tv-shows en was een graag geziene gast in het Witte Huis. Hij ontving een Academy Award voor zijn vioolspel in de film Schindler’s List.
