Tsjaikovski – Vioolconcert

Aangemoedigd door zijn omgeving trouwde de Russische componist Pjotr Tsjaikovski (1840-1893) in 1877 met een bewonderaarster. Het huwelijk werd een ramp en duurde niet lang. Hoe kon hij zo stom geweest zijn om zich als homoseksueel aan een vrouw te binden. We lezen: ‘Tot zijn middel stond hij in het ijskoude water. Zou hij verder gaan? Stel dat hij in een kuil stapte! En dood wilde hij nu eigenlijk ook weer niet. Aandacht en zelfmedelijden brachten hem tot deze idiote daad. Hij wist zich geen raad meer. Terug naar huis wilde hij niet, daar waar zijn echtgenote op hem zat te wachten. Wat moest hij met haar? Hij wilde alleen zijn. Desnoods zou hij zijn verdere leven als kluizenaar doorbrengen.’ Op advies van zijn artsen verliet de overspannen Tsjaikovski zijn geboorteland. Aan het Zwitserse Meer van Genève zocht hij rust.

Aan het Meer van Genève had Tsjaikovski een ontmoeting met de violist Josef Kotek, een vroegere leerling van hem. Geïnspireerd door zijn verschijning en vioolspel en het Zwitserse landschap begon de componist aan zijn Vioolconcert in D opus 35. De première van het werk in 1879 werd een blamage. Enkele top violisten hadden het Vioolconcert al eerder geweigerd vanwege de onspeelbaarheid. Het is de viool onwaardig, werd er beweerd. Toen het stuk toch werd uitgevoerd, schreef een criticus: ‘Hier wordt geen viool gespeeld, maar geplukt, gerukt en geranseld.’ Hoe geheel anders wordt er nu over dit Vioolconcert  gedacht!

De kracht van dit fantastische werk zit hem vooral in het eerste deel, het Allegro moderato, met zijn twee magistrale thema’s. Een explosie van expressie. Het tweede deel, Andante,  herbergt een weemoedige Russische melodie. Het slotdeel, Allegro, met zijn duizelingwekkende uitbundigheid, wordt gezien als een aangename toegift. In het Andante canzonetta (langzaam als een liedje) domineert een typisch Russische, lyrische, licht weemoedige melodie met prachtige versieringen.

Tsjaikovski’s Vioolconcert heeft zich een vaste plaats veroverd in het rijtje van de meest geliefde  romantische vioolconcerten: Bruch – Beethoven – Sibelius – Brahms – Mendelssohn – Tsjaikovski.

TSJAIKOVSKI VIOOLCONCERT NUMMER 026