Vrouwelijke componisten

Zelden heeft een vrouw zich in de kunst van het componeren kunnen meten met genieën als Bach, Beethoven, Mozart, Stravinsky en noem maar op. Vanzelfsprekend zijn er tal van vrouwelijke componisten die fantastische muziek hebben gecomponeerd en nog componeren. De beschermheilige van de muziek is een vrouw, Cecilia (200 n Chr – 230 n Chr.)

De Duitse Hildegard von Bingen (1098 – 1179) was een geestelijke uit Bingen niet ver van Frankfurt waar ze een nonnenklooster stichtte. Heden ten dage worden haar composities zeer gewaardeerd en dikwijls uitgevoerd. Aan Hildegard is op klassiekemuziek.tv een zelfstandig item gewijd.

Francesca Caccini (1587 1641) was de eerste vrouwelijke operacomponist. Zij was de dochter van barokcomponist Giulio Caccini (1551 1618). Francesco was behalve luitspeler, lerares en componist, een zeer gewaardeerd zangeres. Zij schreef 5 opera’s waarvan La liberazione di Ruggiero bewaard is gebleven.

Belle van Zuylen (1740 – 1805). Zie Nota Bene. De Française Germaine Taillefairre (1892 – 1983) treft u als zelfstandig item in het archief.

Fanny Mendelssohn (1805 – 1847) was de zus van de beroemde Componist en dirigent Felix Mendelssohn (1809 – 1847). Fanny componeerde bijna 500 werken. Zij was tevens een voortreffelijk pianiste. Omdat zij vrouw was werden sommige composities door broer Felix gepubliceerd waardoor men aannam dat hij de componist was. Het lievelingslied van koningin Victoria was Italien, een compositie van Fanny. Nog regelmatig uitgevoerde werken van haar zijn het Strijkkwartet in Es en Pianotrio in d.  Aan Fanny is op klassiekemuziek.tv een zelfstandig item gewijd.

Clara Schumann (1819 – 1896) was de dochter van een pianoleraar. Clara zelf werd een beroemd pianiste. Zij trouwde met de componist Robert Schumann (1810 – 1856). Het echtpaar kreeg acht kinderen. Terwijl Clara pianovirtuoze triomfen vierde door heel Europa verbleef haar man in een psychiatrische inrichting. Vaak was het haar vriend, de componist Johannes Brahms (1833 – 1897) die zich over de kinderen ontfermde. Clara componeerde een alom geprezen Pianoconcert, een Pianotrio en tientallen werken voor Pianosolo. Aan Clara zijn op klassiekemuziek.tv zelfstandige items gewijd.

Alma Mahler (1879 – 1964) was de echtgenote van de componist Gustav Mahler (1860 – 1911). Als meisje had Alma piano- en compositieles van de componist Alexander Zemlinsky (1871 – 1942). Behalve pianospelen studeerde ze oude talen, leerde partituren uit haar hoofd, dirigeerde, componeerde, en was bezeten van de muziek van Richard Wagner. Als componist schreef Alma ruim 100 liederen waarvan er een handjevol bewaard zijn gebleven. Twee nog dikwijls uitgevoerde liederen zijn: Die stille Stadt en In meines Vaters Garten. Aan Alma is op klassiekemuziek.tv een zelfstandig item gewijd.

Lili Boulanger (1893 – 1918) was een Frans componiste. Behalve dat ze zong, speelde ze viool, cello, piano, en orgel. Lili was de eerste vrouwelijke componist die vereerd werd met de prestieuze Prix de Rome, zij won deze met haar cantate Faust et Hélène. Lili componeerde Koorwerken, waaronder de hoog aangeschreven Psalmzettingen waaronder haar magnum opus Psalm 130., Cantates en Liederen, Orkestwerken en Kamermuziek. Aan Lili is op klassiekemuziek.tv een zelfstandig item gewijd.

Galina Oestvolskaja (1919 – 2006) of Galina Ustvolskaya is een Russisch componiste.  Zij studeerde bij Dmitri Sjostakovitsj (1906 – 1975). Oestvolskaja gold als een eigenzinnig componiste. Zij wilde op geen enkele manier vergeleken worden met een stijl of andere componist. Kenmerken van haar werken zijn de zeer luide, massieve, repetitieve klankclusters. Ook de ongebruikelijke instrumentencombinaties vallen op (bijvoorbeeld: Compositie nr 1 voor piccolo, tuba en slagwerk). Muziek als een mokerslag, zo omschreef een recensent een concertuitvoering. Oestvolskaja kreeg de bijnaam ‘De vrouw met de hamer.’ Aan Galina is op klassiekemuziek.tv een zelfstandig item gewijd.

Sofia Goebaidoelina (Gubaidulina), geboren in 1931 is een Russisch componiste van hedendaagse muziek. Zij studeerde piano en compositie. Vanaf de jaren 60 begon ze met componeren. Aanvankelijk werden haar werken nauwelijks uitgevoerd. In afzondering schrijft ze al jaren aan een oeuvre dat intussen over de hele wereld wordt uitgevoerd en alom wordt geprezen. Door gerenommeerde musici als violist Gideon Kremer, componist Schnittke en dirigent Reinbert de Leeuw kwam ze in de jaren 80 als componiste in de belangstelling. Werken van haar zijn o.a.: Kammersymfonie, Vioolconcerten, Oratoria, Sonnengesang (1997), Sieben Worte (1982), Immer jetzt Schnee (1993), The Lyre of Orpheus (2006). Aan Sofia is op klassiekemuziek.tv een zelfstandig item gewijd.

Calliope Tsoupaki, geboren in 1963  is een Nederlandse componiste van Griekse afkomst. Zij werd in het najaar van 2018 geïnstalleerd als Componist des Vaderlands. Om voor de klassieke muziek een groter publiek te bereiken is haar plan ook  werken te schrijven voor buiten de concertzaal. In haar muziek gebruikt zij elementen uit zowel oude als hedendaagse muziek en de muziek van Griekenland en het Midden-Oosten. Enkele werken: Muziek voor de dag van de mensenrechten, de 1-minuut opera Vesuvius, Salto di Saffo voor orkest, Tragoudi dubbelconcert voor klarinet en trompet, en Bosch Requiem Liknon.

Clara Schumann is samen met Fanny Mendelssohn één van de hoofdfiguren in het boek Vrouw aan de piano van Veerle Janssens uit 2018.

VROUWELIJKE COMPONISTEN NUMMER 612

V