Gorecki – Klaagzangensymfonie

De Pool Henryk Gorecki (1933 – 2010) studeerde bij Messiaen (1908 – 1992) in Parijs. In 1968 werd hij leraar aan het conservatorium van Katowice. Aanvankelijk stonden de composities van Gorecki in de schaduw van landgenoot, tijdgenoot en collega-componist Penderecki (1933 – 2020). De doorbraak van Gorecki kwam in 1961 met het Avant-gardistische stuk Botsingen waarin hij katholieke kerkmuziek gebruikte. Zijn Miserere uit 1980 werd verboden omdat dit stuk sympathie zou oproepen voor de vrije vakbond Solidariteit. Aanvankelijk leek Gorecki een voorloper van de avant-garde. Maar zijn melodische Symfonie 3 bracht daar verandering in.

In 1976 stond de popgroep Queen met het klassiek getinte Bohemian Rhapsody wekenlang op de eerste plaats van de hitparades. In hetzelfde jaar voltooide Gorecki zijn Symfonie 3, Klaagzangen symfonie (Symphony of Sorrowful) opus 36 Symfonie voor sopraan en symfonieorkest. Tot ieders verbazing kwam het werk niet alleen terecht in de klassieke hitparades, maar scoorde het ook op hitlijsten van de popmuziek. Filmmakers gingen eveneens met de symfonie aan de haal.

Het stuk begint met fluisterende diepe tonen gespeeld door alle lage instrumenten. Het onheilspellende en monotone gebrom houdt geruime tijd aan. Je hoopt op een spoedige verandering, op wat meer melodie, maar voorlopig blijft alles donker. En dan klinken daar eindelijk de lage violen, er schijnt iets op komst te zijn. Hoewel het lage register hardnekkig blijft doorbrommen, wordt het langzaam overspoeld door hoge strijkers waaruit genadeloos mooi een sopraanstem tevoorschijn komt en haar eerste klaagzang zingt. 

Maria’s weeklacht over het verlies van Jezus werd de inspiratiebron voor de klaagzangen symfonie: ‘Niet huilen, moeder. Koningin des Hemels, reinste Maagd, bescherm mij altijd. Heilige Maria, vol van genade.’  Woorden die Helena Wanda Blazusiakówna in de muur kraste van haar cel in ‘Het Paleis’ in Zakapone, een voormalig vakantieoord dat gedurende de tweede wereldoorlog door de Gestapo als gevangenis werd gebruikt.

In 1992 werd een opname uitgebracht van de Klaagzangen symfonie met sopraan Dawn Upshaw en de London Sinfonietta met dirigent David Zinman om de nagedachtenis van degenen die verloren waren gegaan tijdens de Holocaust te herdenken. Wereldwijd werden een miljoen exemplaren verkocht. Het werd de meest bekende uitvoering.

Heeft u een opmerking of aanmerkingen over dit item, horen wij dit graag van U.

GORECKI KLAAGZANGEN SYMFONIE NUMMER057