Hindemith – Mathis der Maler

In 1927 aanvaardt de Duitse componist Paul Hindemith (1895-1963) een baan als leraar compositie aan de Muziekhogeschool in Berlijn. In 1934 krijgt hij het aan de stok met het nazi-regime. Hindemith wijkt uit naar Zwitserland om zich vervolgens in Amerika te vestigen waar hij zich laat naturaliseren. In de begin jaren 40 is hij als leraar verbonden aan de Yale University. In Amerika zou hij een Requiem schrijven voor de dierbaren die in de Tweede wereldoorlog zijn gesneuveld.

De nazi’s moesten niets van Hindemiths muziek hebben. Geen wonder, want zijn vrouw was joods en Hindemith stond erom bekend dat hij joodse musici liet meespelen in zijn orkest. Volgens de nazi’s was Hindemiths muziek dan ook ‘de smerigste perversie van de Duitse muziek’. Het meesterwerk Mathis der Maler, één van de topstukken uit de gehele muziekliteratuur, werd door het Derde Rijk zelfs als ondraaglijk bestempeld. Ook zijn opera Cardillac uit 1926 moest het ontgelden, het werk werd door de nazi’s verboden.

De chaos in de muziek en kunstgeschiedenis in de eerste helft van de twintigste eeuw werd in beginsel door Hindemith verworpen. Hindemith, die wel de Bach van de twintigste eeuw genoemd wordt, probeerde net als de grote meester op een ambachtelijke manier te componeren, uitgaande van de praktijk van het musiceren. De componist was verder beroemd als bespeler van de altviool.

Hindemiths Symfonie Mathis der Maler uit 1934 is geïnspireerd op het Isenheimer altaarstuk uit 1514 van de schilder Matthias Grünewald (1475-1528). Grünewald schilderde het voor de kloosterkerk van Isenheim, vlakbij Colmar (Elzas). Ondanks de sterke symboliek dat het schilderstuk uitstraalt, heeft Hindemith in geen geval een programmamuziekstuk willen maken. Toch had het werk een bijgedachte: de onderdrukking van de vrijheid van expressie voor kunstenaars in Nazi-Duitsland. Het werk werd eveneens als opera gecomponeerd met het libretto van de componist zelf. De symfonie is echter bekender geworden en heeft repertoire gehouden.

De delen uit de symfonie zijn: 1. Engel concert 2. Graf legging 3. Verzoeking van Antonius. De delen uit de opera: 1. De kloostertuin van de Antonieters 2.    Zaal in de Martinsburg te Mainz 3. Marktplaats in Mainz  4. Het verwoeste Königshofen 5. De werkkamer van de kardinaal 6. In het Odenwald 7. Mathis’ atelier in Mainz

Heeft u een opmerking of aanmerkingen over dit item, horen wij dit graag van U.

HINDEMITH MATHIS DER MALER NUMMER058