Wagner – Tannhäuser
De Duitser Richard Wagner (1813-1883) is onbetwist een van de grootste operacomponisten. Zijn werken waren groots van opzet. De componist bemoeide zich met de complete gang van zaken rond een uitvoering van zijn soms uren- of zelf dagenlange (!) opera’s. Wagner schreef het libretto, tekende decors, deed de choreografie en componeerde natuurlijk de muziek. Hij noemde zo’n werk ‘Gesamtkunstwerk’.
Een andere grote operacomponist was Guiseppe Verdi (1813-1901). Deze Italiaan componeerde voor het volk, de mens in de straat, vaak met met zeer aanspreekbare teksten en goed in het gehoor liggende melodieën. Wagner componeerde zijn opera’s meestal naar oude Germaanse verhalen, liederen en vertellingen, zo ook voor de opera Tannhäuser. Deze opera beleefde in 1845 in Dresden haar premiere.
Het verhaal van de opera Tannhäuser: de ridder/zanger Tannhäuser bemint twee vrouwen, Venus de hoer en Elisabeth de heilige. Als hij zich bij Venus in de venusberg bevindt verlangt hij terug naar Elisabeth en de wereld en verlaat Venus. Op aarde knielt hij voor een madonnabeeld. Vrienden vinden hem, ze zijn erg blij hem te zien, ze vragen waar hij was en waarom hij zo lang weg was. De vrienden nemen Tannhäuser mee en zeggen dat Elisabeth sinds Tannhäusers verdwijnen geen zangwedstrijden meer heeft bezocht.
Wartburg dertiende eeuw. Een feestelijke zaal. Tannhäuser ontmoet Elisabeth. Er volgt een zangwedstrijd waar drie topzangers zingen over het thema liefde. Het zinneprikkelende lied dat Tannhäuser ten gehore brengt wekt algemene woede op. De zanger wordt bijkans gelyncht. Elisabeth redt hem van de dood. Tannhäuser zal boete moeten doen bij de Paus. Hij mengt zich tussen de pelgrims op weg naar Rome. De paus zal hem echter niet vergeven. Tannhäuser wil terug naar Venus. Elisabeth sterft. Het hart van Tannhäuser breekt.
Hoogtepunten uit deze opera: Ouverture, Der Töne Lob, Zu dir wall ich, Als du in kühnem Sange, Wie jetzt mein Busen, Dir,Gottin der Liebe, Ein Engel stieg, Allmächt’ge Jungfrau, O, du mein holder Abendstern, Ihr ward der Engel.
WAGNER TANNHÄUSER NUMMER 267
Nota bene
Men vond of vindt Richard Wagner een onmogelijke mens. Hij loog en bedroog en pleegde verraad tegenover zijn vrienden, ook ging hij er met iemand anders zijn vrouw vandoor. Alles wat joods, rooms of Frans was verachtte hij. Geen andere componist vertoonde zo’n onmenselijk gedrag.
Maar hoe je het wendt of keert Wagner was een muzikaal genie. Hij componeerde prachtige orkestmuziek. Hij noemde zijn urenlange opera’s ‘muziekdrama’s.’ Wagner organiseerde alles zelf rond zijn opera’s. Hij componeerde niet alleen de muziek, maar schreef ook het libretto en had zeggenschap over kostuums en decors. Men noemde zijn opera’s Gesamtkunstwerk.
