Prokofjev – Luitenant Kije

Als vijf jarige kleuter schreef Sergej Prokofjev (1891-1953), aangemoedigd door zijn moeder, zijn eerste pianowerkjes. Als twaalfjarig wonderkind componeerde hij een opera. Toen hij vijftien jaar oud was liet hij zich inschrijven aan het conservatorium van Sint Petersburg. De opleiding viel hem tegen, hij vond de opleiding en zijn leraren ouderwets en saai. Als pianovirtuoos en componist verliet hij zijn vaderland tijdens de Russische revolutie van 1917.

Prokofjev maakte Luitenant Kije (Poroetsjik Kizje) toen hij na lange afwezigheid zijn vaderland weer opzocht. Het stuk diende als achtergrondmuziek bij de gelijknamige Sovjetfilm. Later stelde hij een suite uit de filmmuziek samen (1934). De delen zijn: De geboorte van Kije, Romance, Bruiloft, Troika en Uitvaart. Een solotrompet opent het stuk. Je waant je direct in een militaire omgeving. Ook in het derde deel, de bruiloft, heeft een trompet (of cornet) de hoofdrol. Trommels, bekkens, pijpers en koper voeren de hoofdtoon in het stuk. Ook is er plaats voor een saxofoon!

Soms treedt er tijdens deze suite een verteller op die verhaalt wat het orkest op dat moment uitbeeldt. Een soortgelijke opzet maakte Sergej Prokofjev met zijn muzieksprookje Peter en de Wolf. En ook in Stravinsky’s Verhaal van de soldaat is er vaak een verteller aanwezig, evenals in Tijl Uilenspiegel van Richard Strauss.

Het verhaal Luitenant Kije werd in 1927 geschreven door de Russische schrijver Joeri Tynjanov (1894 – 1943). Het betreft de militaire loopbaan van een officier die niet heeft bestaan. Door een bureaucratische blunder werd de naam op de legerlijst gezet. Het bleek wel handig om zo’n onbekende soldaat in huis te hebben, want alle misverstanden, fouten, leugens, intriges, diplomatieke domheden werden in de schoenen van Kije geschoven. Tenslotte wordt Kije verbannen naar Siberië. Later beveelt de tsaar om luitenant Kije te ontmoeten. De legerautoriteiten weten zich geen raad en verzinnen dat hij zijn verbanning niet overleefd heeft. 

PROKOFJEV LUITENANT KIJE NUMMER 348