Bach – Hohe Messe
De jaren dat Johann Sebastian Bach (1685 – 1750) in Leipzig verbleef wordt wel zijn derde periode genoemd. Bach doceerde er muziek, Latijn en godsdienst aan de Thomasschule. Als componist, cantor en organist was hij verbonden aan de Thomaskirche. Verder verzorgde hij de muziek tijdens begrafenissen en trouwpartijen en keurde orgels. Behalve grootschalige werken als de Matthäuspassion, Johannespassion, Lucaspassion, Weihnachtsoratorium en de Hohe Messe ontstonden in Leipzig ook zijn beroemde Cantates.
Bach was vader van bijna twintig kinderen. De laatste jaren van zijn leven brachten hem weinig goeds. Zijn gezichtsvermogen verslechterde en ondanks verschillende operaties werd hij volslagen blind. Tijdens zijn leven verloor hij zeven kinderen. Verschillende van Bachs zonen werden eveneens verdienstelijke musici en componisten, met name Wilhelm Friedemann, de oudste zoon, Carl Philipp Emanuel, de tweede zoon, en Bachs jongste kind, zijn lievelingszoon Johann Christian.
Protestant en toch katholiek! Johann Sebastian Bach was protestant, of beter gezegd Lutheraan. Voor hedendaagse begrippen is het vreemd dat hij een mis schreef, de Mis in b kleine terts, beter bekend als de Hohe Messe, BWV 232. Doch als we goed geïnformeerd zijn, heeft de vrome Bach de mis niet als compleet werk geschreven. Zo zou hij de misdelen, die in verschillende jaren zijn ontstaan, los van elkaar hebben gecomponeerd: Credo in 1732, Kyrie en Gloria in 1733, Sanctus in 1736 en Agnus Dei in 1739. (Overigens was het in de tijd van Bach niet vreemd dat er zowel in de protestante als katholieke erediensten missen werden uitgevoerd). De complete mis werd voor het eerst uitgevoerd in 1749 in de Stephansdom in Wenen. Volgens velen vertegenwoordigt de Mis in b mineur het beste wat Bach ooit heeft gemaakt. Overigens componeerde Bach nog vier missen: BWV 233 – 236, de Lutherse of Kleine Missen. Deze zijn als zelfstandig item opgenomen in het archief.
Vergeleken met de Matthäuspassion is de Hohe Messe (ook wel H-moll Messe genoemd) jubelend van toon. Prachtige koren vaak ondersteund door feestelijk klinkende trompetten. Zoals bijvoorbeeld in het Gloria, Credo, Sanctus en Hossanna, waarin zich een geweldige juichtoon manifesteert. Het is alsof de hele natuur, de mensheid, en de planeten zich met het stuk bezighouden. Bach jubelt hier, zoals Mozart in zijn Requiem jubelt!
De Hohe Messe is geschreven voor vijf zangsolisten (2 sopranen, alt, tenor en bas), koor en orkest. Muziekwetenschappers beweren dat de Hohe Messe ten tijde van de eerste uitvoeringen gezongen werd door knapen en jonge mannen van de Thomasschule in Leipzig, maar ook Bachs vrouw Anna Magdalena zou mee gezongen hebben.
Het werk werd voltooid één jaar voor zijn dood. In 1750, op 65 jarige leeftijd, nagenoeg blind met twee oogoperaties achter de rug, stierf de meester. Het werk wordt wel het grootste religieuze werk aller tijden genoemd, zelfs boven de Matthäus Passion(!)
Vier (Lutherse) missen van J.S.Bach zijn als zelfstandig item opgenomen in het archief.
Heeft u een opmerking of aanmerkingen over dit item, horen wij dit graag van U.
BACH HOHE MESSE NUMMER007
Nota bene
Op negenjarige leeftijd werd J.S. Bach wees en kwam terecht in het gezin van zijn oudste broer Johann Christoph, kerkorganist in het dorp Ohrdruf (rechtsonder Eisenach, Bachs geboorteplaats).
Cristoph merkte het bijzondere muzikale talent van Sebastian op en bracht hem de beginselen van het musiceren bij, waaronder het bespelen van het orgel en het klavecimbel. Het was in deze tijd dat J.S. zijn eerste composities maakte, met name koraalvoorspelen.
Door gezinsuitbreiding van Johann Christoph kwam Sebastian in 1700 op eigen benen te staan en begon aan een bijna 400 kilometer voettocht naar Lüneburg waar hij zeer welkom was vanwege zijn hoge sopraanstem.
Eigenlijk begon Bachs carrière in deze Noord Duitse stad.
