Bach – (Lutherse) Missen
Johann Sebastian Bach (1685 – 1750) werd geboren in Eisenach in de buurt van Leipzig. Nimmer heeft hij Duitsland verlaten, dit in tegenstelling tot zijn tijdgenoot George Friedrich Händel eveneens geboren in 1685. Händel werd geboren in Halle, niet ver van Bachs woonplaats. Händel was een man van de wereld die zo’n beetje heel Europa had doorgereisd. Bovendien was hij vermogend terwijl Bach, de man van God en de kerk, de eindjes aan elkaar moest knopen om zijn uitgebreide gezin te kunnen onderhouden.
J.S. Bach was een zeer gelovig man, hij was volgeling van Maarten Luther (1483 – 1546). Bach componeerde veel religieuze werken. Denk daarbij aan zijn oratoria de Matthäus-Passion en het Weihnachtsoratorium.
Rond 1730 componeerde Bach een viertal missen gewoonlijk Lutherse of Kleine missen genoemd of Brevis missen. Voor Bach zal het Latijn wennen geweest zijn. Kyrie en Gloria daar wist iedereen wel raad mee. De overige vaste misdelen, Credo, Sanctus en Agnus Dei, liet hij weg. Bach baseerde zijn missen grotendeels op bestaande composities (cantates), die hij dan van een nieuwe tekst voorzag. De missen zijn voor gemengd koor, solisten en orkest.
De mis in F majeur BWV 233 (1708) is de eerste uit de zogeheten Kyrie-Gloria Missen. De delen zijn Kyrie – Gloria en Domine Deus – Qui tollis – Quoniam – Cum sancto Spiritu. Bach ontleende delen uit eerdere werken, meestal uit cantates.
De mis in A BWV 234 (1737) is de tweede Kyrie/Gloria mis. De delen: Kyrie – Gloria – Domine Deus – Qui tollis – Quoniam – Cum Sancto. Bach ontleende delen uit eerdere werken, meestal uit cantates.
De Mis in g klein BWV 235 (1738) is de derde zogenaamde Kyrie/ Gloria-mis en de enige in de mineur toonsoort. Het werk ontleent zijn opening aan Bachs cantate 102, terwijl de twee koren en aria’s uit de cantates 187, 72 en 102 zijn overgenomen.
Delen: Kyrie – Gloria – Gratias – Domine Fili – Qui tollis – Cum sancto Spiritu
De mis in G majeur BWV 236 (1739) is de vierde Kyrie-Gloria mis. De delen zijn Kyrie – Gloria – Gratias – Domine Deus – Quoniam – Cum sancto Spiritu. De delen zijn ontleend aan Bachs cantates 179, 138, 79.
In zijn meest beroemde mis de Hohe Messe BWV 232 liet Bach alle vaste misdelen klinken: Kyrie – Gloria – Credo – Sanctus – Agnus Dei. Oorspronkelijk was deze mis net als de vier bovengenoemde missen een Kyrie-Gloiria mis, een Lutherse mis. (Voor Hohe Messe zie verder archief).
BACH J.S. LUTHERSE MISSEN NUMMER 809
