Mendelssohn Fanny – Oeuvre
De tragiek van Fanny Hensel Mendelssohn (1805 – 1847) was dat zij gedurende haar hele loopbaan in de schaduw van haar broer Felix heeft gestaan. Bovendien vond haar omgeving dat een vrouw in het huis en voor een man en kinderen moest zorgen. Een professionele carriere buitenshuis was ongepast.
Fanny’s grootvader was de beroemde Moses Mendelssohn, haar vader een bankier en kunstliefhebber, haar moeder een liefhebster van klassieke literatuur die het Latijn en Grieks uitstekend beheerste. Zij was het die Fanny en haar oudere broertje Felix in talen, schilderen, tekenen en literatuur onderwees. Later namen professionals het werk van moeder over en kreeg Fanny ook compositieles. Deze kunstzinnige omgeving leidde ertoe dat Fanny, een uitstekend pianiste, zich ook ging toeleggen op componeren en dirigeren. Op zon- en feestdagen werden er in huize Mendelssohn belangrijke musici en andere kunstenaars uitgenodigd om naar de concerten van Fanny en Felix te luisteren. Als meisje van veertien speelde ze alle preludes uit Bachs Wohltemperierte Klavier uit het hoofd en maakte zij samen met broer Felix een pianozetting van de Midzomernachtsdroom.
Als je luistert naar het Strijkkwartet in Es (1834) en het Pianotrio in d mineur (1847) voor piano, viool en cello dan hoor je direct dat je met een uitstekend componist en pianist te doen hebt. In het Pianotrio, een topwerk van Fanny, heeft het instrument een zeer dominante en ook virtuoze rol. En luister eens naar de prachtige cellopartij! Fanny is duidelijk geïnspireerd door haar grote broer, maar zeker ook door de componist Robert Schumann. Toen Felix vernam dat zijn zus gestorven was, stortte hij volledig in elkaar. Hij begon onmiddellijk aan een requiem voor haar, maar kon de moed niet meer opbrengen om het werk te voltooien. Men beweert dat zijn smartelijke Strijkkwartet 6 als requiem aan Fanny beschouwd kan worden.
Fanny componeerde bijna 500 werken. Behalve het eerdergenoemde Strijkkwartet en Pianotrio, zijn nog veel uitgevoerde werken: Liederen (Italien – Mainacht – Schwanenlied – Gondellied) – Koorwerken – Notturno in g mineur – Lieder ohne Worte – Six melodies pour le piano opus 4.
In 2018 verscheen bij uitgeverij Vrijdag ‘Vrouw aan de piano’, een boek over vrouwelijke componistes, waaronder Fanny Mendelssohn en Clara Schumann, geschreven door Veerle Janssens
MENDELSSOHN FANNY OEUVRE NUMMER 420
Nota bene
Fanny haar leven werd sterk beïnvloed door de beperkingen die vrouwen in die tijd werden opgelegd. Hoewel ze muzikaal minstens zo begaafd was als haar beroemde broer Felix – was het niet zo dat zij samen de Midzomernacht droom schreven? – kreeg zij niet de kans om als componist erkend te worden.
Een uitspraak van haar vader: Voor Felix kan muziek misschien een beroep zijn, voor jou Fanny moet het slechts een versiering van je leven blijven…
"Dat lied Italien van u, mister Mendelssohn," dweepte koningin Victoria, "dat vind ik zó prachtig... vindt u het goed als ik het zing?" "Zoals uwe majesteit wenst", was het hoffelijke antwoord van Felix Mendelssohn, in 1846 op audiëntie bij de Britse vorstin. "Maar ik moet er wel bij zeggen dat het niet door mij is gecomponeerd, maar door mijn zus Fanny..."
Alles wees erop dat Fanny Hensel Mendelssohn eindelijk een plaats ging veroveren in de muziekwereld, toen ze op 14 mei 1847 plotseling overleed aan een beroerte. Nog geen half jaar later, stierf ook Felix. Hij werd naast haar begraven.
