Stockhausen – Gesang der Jünglinge
Rockmuzikanten als Frank Zappa en leden van de Beatles alsmede zogeheten underground groepen luisterden in de jaren zestig van de vorige eeuw met belangstelling naar de muziek van de Duitse avant-garde componist Karlheinz Stockhausen (1928 – 2007). Deze hield zich bezig met composities die gemaakt werden in geluidsstudio’s. Geluiden van synthesizers, percussie, de menselijke stem, straatgeluiden, natuurgeluiden enzovoorts werden op tape gezet en bewerkt (vervormd) met en door galm, filters, computers, microfoons… Een voorbeeld hiervan is Etude uit 1952. Enkele jaren later baarde de componist opzien met Gruppen für drei Orchester en Gesang der Jünglinge uit 1956 (voor jongenssopraan en elektronisch geluid op teksten uit de bijbel). De eerste uitvoeringen van deze werken leverden bij het publiek een shockeffect op. Bijna dertig jaar deed de componist er over om zijn opera cyclus Licht te voltooien. Tijdens het compositieproces werd hij bijgestaan door drie van zijn zes kinderen.
Stockhausen werd geboren in een dorpje nabij Keulen. Zijn vader was onderwijzer en besteedde veel aandacht aan muziek en theater. Zijn moeder zong en speelde piano. Karlheinz bleek talenten te hebben in muziek. Als puber speelde hij voortreffelijk piano en speelde in allerlei bandjes. Op het gymnasium speelde hij hobo in het schoolorkest. Na zijn Schoolmuziekstudie aan het conservatorium studeerde hij muziekwetenschap en weer later compositie. Onder invloed van moderne componisten Schönberg, Messiaen en Boulez verschenen begin jaren vijftig zijn eerste werken. In studio’s voor elektronische muziek werkte hij samen met leeftijdgenoten en tevens aanstormende moderne componisten als Nono, Maderna, Goeyvaerts, en de jongere Frank Zappa.
(John Lennon en Paul McCartney volgden de muziek van Stockhausen. Uit eerbetoon kreeg hij een plaatsje toegewezen op de platenhoes Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band uit 1967 van de Beatles). https://klassiekemuziek.tv/lennon-mccartney-sgt.-pepper/
STOCKHAUSEN GESANG DER JÜNGLINGE NUMMER 517
Nota bene
Stockhausen had nauwelijks belangstelling voor muziek van anderen. Hij was volledig op de werken van zichzelf gekeerd.
De componist had zes kinderen waarvan er ook een drietal componeerden. Maar vader had nauwelijks of geen belangstelling voor hun werken. Wel mochten ze helpen bij zijn composities. Een voorbeeld hiervan is de operacyclus Licht, waar de componist (en zijn kinderen) bijna dertig jaar aan het sleutelen zijn geweest.
Een van zijn ex-vrouwen klaagde dat samenleven met Stockhausen bijna onmogelijk was. Het liefst was hij omgeven door andere vrouwen zodat het soms leek dat hij een harem bezat.
De avantgardist had belangstelling vanuit de popscene, waaronder Frank Zappa en de Beatles.
Stockhausens portret verscheen samen met tal van beroemdheden op de beroemde Beatles-lp Sgt. Peppers Loneley Hearts Club Band.