Mahler – Symfonie 8
Gustav Mahler (1860 – 1911) was een Oostenrijkse componist en dirigent. Hij was van joodse afkomst en werd daarom dikwijls tegengewerkt. Hij dirigeerde in Wenen de hofopera en de Wiener Philharmoniker. Haatdragende opmerkingen van zijn orkestleden en anderen zorgden er voor dat hij zich niet langer thuisvoelde in Wenen en de stad verliet. Hij nam ontslag en aanvaarde de leiding over de Metropolitan Opera in New York. Mahler wordt beschouwd als overgangscomponist van de romantiek naar het moderne tijdvak. Als geen ander wist hij de symfonische klanken samen te smeden met de menselijke stem. In Symfonieën 2, 3, 4 en 8 gaf hij in navolging van Symfonie 9 van Ludwig van Beethoven (1770 – 1827) de stem een belangrijke rol. Ook in zijn liedcyclus Das Lied von der Erde is er samenspel tussen zangstem en symfonieorkest.
Symfonie 8 (1910) is op en top Mahler: zeer uitgebreid symfonie orkest met 130 musici, orgel, zangsolisten, 2 gemengde koren en kinderkoor, totaal 250 zangers, dus totaal zo’n 400 uitvoerenden! Het werk kreeg de bijnaam Sinfonie der Tausend. Mahler beschouwde het werk als zijn meest persoonlijke symfonie. Hij schreef het werk toe naar zijn geliefde vrouw Alma die hem bedroog en die hij opnieuw wilde veroveren. De symfonie bestaat uit 2 delen. Het eerste deel, waarin direct wordt gezongen, staat in het teken van de Hymne Veni Creator Spiritus (Kom schepper Geest), een ode aan God de schepper. Het tweede deel komt uit de slotscène van Goethe’s Faust. Het slot met als apotheose Alles Vergängliche wist Nur ein Gleichnis is indrukwekkend. Vanwege zijn omvang (en daarom hoge kosten) wordt Symfonie 8 zelden uitgevoerd.
_____________________________________________________________________________
De eerste bekende meerstemmige zetting van het Veni Creator Spiritus werd rond 1200 gemaakt door Perotinus. Door de eeuwen heen hebben tal van componisten zijn voorbeeld gevolgd, waaronder Gustav Mahler in zijn Symfonie 8, Maurice Duruflé voor orgel, en J.S.Bach als Koraalvoorspel op Luthers’ Komm Gott Schöpfer Heiliger Geist. Binnen de Katholieke kerk wordt de hymne ten gehore gebracht bij bijzondere gelegenheden, bijvoorbeeld tijdens wijdingen van dekens, priesters en bisschoppen. Tevens wordt de hymne gezongen als de kardinalen de Sixtijnse Kapel betreden voor een conclaaf om een nieuwe paus te kiezen.
MAHLER SYMFONIE 8 NUMMER 711
Nota bene
Het jaar 1907 is een rampjaar voor Mahler. Het is het jaar van het overlijden van zijn lievelingsdochter Putzi en de constatering van zijn hartafwijking. En het is het jaar van zijn afscheid van Wenen.
De tijd die volgt wordt er niet beter op. Zijn vrouw Alma is hem ontrouw. Zij gaat een verhouding aan met de beroemde architect Walter Gropius.
Mahler is bang om een negende symfonie te componeren. Stierven Beethoven en Schubert niet na het voltooien van hun negende? Eigenlijk is zijn Das Lied von der Erde zijn negende geworden. De teksten hebben alles met de dood te maken.
