Mahler – Lied von der Erde

Gustav Mahler (1860-1911) was volledig gebroken toen hij zijn Lied von der Erde componeerde. In 1907 was het niets dan rampspoed en ellende voor deze componist. Niet alleen sterft in dat jaar zijn nog maar vier jaar oude dochtertje Putzi, de componist kreeg zelf te horen dat hij een ongeneeslijke hartkwaal had. Ook moest de jood Mahler, een door de pers opgezette lastercampagne, aftreden als dirigent van de Weense Staatsopera. ‘Dit wordt mijn meest persoonlijke werk’, schreef de wanhopige Mahler over het Lied von der Erde. Mahler overleed voordat hij een uitvoering van zijn werk had gehoord. Het laatste woord dat hij uitsprak was: ‘Mozart…’. Gustav Mahler werd in de buurt van Wenen begraven, vlak naast zijn dochtertje Putzi.

De teksten uit dit zesdelige werk passen volledig bij de pessimistische levenshouding van Mahler. Hij noemde het werk Symfonie voor alt- en tenorstem. Eigenlijk was het werk bestemd om Symfonie 10 te worden, maar uit bijgeloof dat de negende zijn laatste zou worden (net als bij Beethoven, Dvorák, Schubert en Bruckner) noemde hij het niet zijn tiende symfonie. Uiteindelijk was de zieke Mahler toch aan een 10e symfonie begonnen. Alleen het eerste deel, Adagio heeft hij georkestreerd.

De symfonische liederencyclus is gebaseerd op zes oude Chinese gedichten. De rode draad door het werk van Mahler is de tragiek van het leven. Neem bijvoorbeeld de telkens klagende terugkerende zin uit het eerste deel: ‘Donker is het leven, donker is de dood…’. En in de finale Der Abschied lijkt het alsof Mahler de overgang van het leven naar de dood accepteert. Dit zeer lange adagio is uiterst aangrijpend. Ooit schreef Mahler: ‘Oh, mijn geliefde aarde, open je schoot voor deze eenzame ziel’.

1. Das Trinklied vom Jammer de Erde 2. Der Einsame im Herbst 3. Von der Jugend 4. Von der Schönheit 5. Der Trunkene im Frühling 6. Der Abschied

 

MAHLER LIED VON DER ERDE NUMMER 305

Nota bene

Op uitnodiging van de Metropolitan Opera verhuist Mahler In 1907 naar New York. Van de New York Philharmonic zou hij een wereldorkest maken. Hij voelt zich bevrijdt van de spanningen van de afgelopen jaren. Hij voelt zich eveneens thuis in het mondaine leven van Amerika. Hier is hij mens, geen jood.

De componist woont op Fifth Avenue. Buiten het dirigeren om tref je hem wandelend door Chinatown of het Central Park. Ook is hij een liefhebber van de Subway.

Zijn Symfonie 10 uit 1910 had een afspiegeling moeten worden van het leven in Amerika. De componist overleed voor hij het werk had kunnen voltooien.

Mahler sterft in Wenen. Zijn zwakke vingers tokkelen op de dekens. Volgens zijn vrouw zijn het dirigeer bewegingen.