Tsjaikovski – Symfonie 6
Er bestaan verschillende versies over de mysterieuze dood van de Russische componist Pjotr Tsjaikovski (1840 – 1893). Het gerucht dat hij zelfmoord gepleegd zou hebben door vergiftiging is hardnekkig, en heeft men jarenlang geloofd. In 1893 stierf hij, maar wat was precies de doodsoorzaak? Het verhaal dat de componist zou overleden zijn aan cholera wordt tegenwoordig nauwelijks nog geloofd. De versie waar nu de meeste waarde aan gehecht wordt, is die waarin de componist vanwege zijn homoseksualiteit op drieënvijftigjarige leeftijd gedwongen zou zijn een einde aan zijn leven te maken. Mar ook dit is niet met zekerheid te zeggen. Kort voor het voltooien van zijn Pathétique zou hij gezegd hebben: Hoe schitterend is het om te beseffen dat mijn tijd nog niet nabij is, en dat ik nog kan werken… Dat de plotselinge dood kort na het componeren van zijn meesterwerk kwam is wel heel bijzonder. Modest Tsjaikovski, zijn jongere broer, eveneens homoseksueel, tevens librettist van opera’s van Pjotr, scheef een biografie over zijn broer waarin hij de zelfmoord verzweeg.
In 2017 verscheen de roman Kolja van Arthur Japin met als hoofdrolspelers de broers Pjotr en Modest Tsjaikovski.
In 2022 verscheen de bioscoopfilm Tschaikovsky’s Wife, over Antonina Miliukova, een mooie en intelligente negentiende eeuwse Russische aristocrate. Ze kan alles krijgen wat ze begeert, maar wil alleen maar trouwen met Pjotr Tsjaikovski op wie ze heimelijk verliefd wordt als ze voor het eerst zijn muziek hoort.
Toen Tsjaikovski gevraagd werd of hij na zijn wereldsuccessen nog een requiem zou componeren, zou hij geantwoord hebben: ‘Luister naar mijn Zesde symfonie en je hebt mijn requiem’. Symfonie 6 (Pathétique) uit 1893 is een samengaan van afscheidsklanken waarin Tsjaikovski’s leven vol eenzaamheid wordt uitgebeeld. De symfonie werd koel ontvangen. Een paar weken na de première maakte de componist een einde aan zijn leven. Tsjaikovski schreef zes symfonieën waarvan de laatste drie regelmatig op het repertoire staan van ‘s werelds grootste symfonieorkesten. Ook zijn Symfonie 1, met als bijnaam Winterdromen wordt nog regelmatig uitgevoerd.
Over vooral de Symfonieën 5 en 6 hangt een waas van verdriet, ellende en pessimisme. Met name Symfonie 6, de Pathétique lijkt doordrenkt te zijn met smart en wanhoop, maar ook met opstandigheid en woede. Het beginthema, ontstaan uit zeer lage houtblazers en strijkers, tekent al direct de sfeer van het werk. Door alle delen heen klinkt dit ontroostbare thema. De symfonie staat bol van klagende melodieën afgewisseld door opstandige passages. Thans beschouwt men Symfonie 6 als een meesterwerk, misschien wel het beste werk dat Tsjaikovksi ooit schreef.
Heeft u een opmerking of aanmerkingen over dit item, horen wij dit graag van U.
TSJAIKOVSKI SYMFONIE 6 PATHETIQUE NUMMER010