Tsjaikovski – Manfred

De Manfred Symfonie opus 58 is in 1885 gecomponeerd door Peter Tsjaikovski (1840 – 1893). De symfonie is gebaseerd op het gedicht Manfred geschreven door Lord Byron (1788 – 1824). Deze dichter schreef Manfred na een mislukt huwelijk en beschuldigingen van seksueel wangedrag waaronder een incestueuze verhouding. Gekweld door verlangens naar zijn geliefde Astarte en herinneringen aan misdaden uit het verleden zwerft de op de vlucht geslagen Manfred door de Alpen. Hij roept geesten aan van wie hij vergetelheid verwacht. Zij kunnen echter niets voor hem doen. Zelfmoord is het enige dat hem rest. Sommige critici beschouwen het werk als autobiografisch. In ieder geval toont het verwantschap met Goethe’s Faust.

Tsjaikovski schreef 6 symfonieën, waaronder de machtige zesde met de bijnaam Pathetique (1893). De Manfred symfonie heeft geen nummer. Het is gecomponeerd in 1885, tussen de symfonieën 4 en 5 in. Niet alleen Tsjaikovski waagde zich aan dit dramatisch werk, ook Robert Schumann (1810 – 1856) toonzette het gedicht. De Manfred symfonie is een donker romantisch werk vol drama en kwelling. Hier en daar doet het de luisteraar huiveren. Dit alles  heeft natuurlijk te maken met het drama van Lord Byron. Al direct tijdens het eerste deel komt deze dramatiek aan bod. Lento funebre gebiedt de componist in zijn partituur. In het tweede deel waarin de Alpenfee aan Manfred verschijnt laat Tsjaikovski een prachtige ingetogen melodie horen, misschien wel één van zijn mooist geschreven melodieën ooit. De finale speelt zich af tijdens een bacchanaal in een grot bewoond door demonen. In deze apotheose meent Manfred zijn geliefde te zien. Hij zal tenslotte de hand aan zichzelf slaan. Tsjaikovski zweept het orkest op met de aanduiding allegro con fuoco. Aan het einde klinkt een koraalachtige melodie compleet met orgel.

TSJAIKOVSKI MANFRED SYMFONIE NUMMER 559