Brahms – Kwartet Kwintet Sextet

Johannes Brahms (1833 – 1897) is geboren in het Duitse Hamburg. Vader Brahms was musicus in horecagelegenheden. Hij speelde hoorn en contrabas. Johannes was 7 jaar toen hij pianoles kreeg. Op 20 jarige leeftijd leert hij de componist en muziekcriticus Robert Schumann kennen. Deze schrijft lovende stukken over hem en zijn naam is gemaakt. De twee sluiten vriendschap voor het leven.

Brahms heeft aan het begin van zijn carrière het juk van zijn voorganger Beethoven geprobeerd van zich af te schudden. Jarenlang liep hij met zijn Symfonie 1 op zak. Hij durfde deze niet te publiceren. Want wie haalt het in zijn hoofd om na de glorieuze Symfonie 9 van Beethoven een nieuwe symfonie te componeren!! De tiende van Beethoven werd de symfonie uiteindelijk spottend genoemd. En zo verging het Brahms ook met zijn strijkkwartetten. Naar het schijnt heeft hij er een twintigtal vernietigd, voordat hij in 1873, op 40 jarige leeftijd zijn Strijkkwartet 1 en 2 publiceerde.  Twee jaar later verscheen Strijkkwartet 3.

Na jarenlang sleutelen verscheen Strijkkwartet 1 in c mineur. Het kwartet zou in 1865 reeds speelklaar geweest zijn maar de altijd kritische componist bleef het stuk verbeteren totdat hij het eindelijk in Beieren, in de zomer van 1873 uitbracht. In hetzelfde jaar verscheen Strijkkwartet 2 in a mineur. De twee kwartetten werden gereserveerd ontvangen. Beide kwartetten werden opgedragen aan zijn vriend Theodor Billroth, een toonaangevend medicus en amateur musicus.

Strijkkwintet 1 in F componeerde Brahms in 1882. De bezetting is 2 violen, 2 altviolen en cello. Het heeft de bijnaam Altviool kwintet omdat het is geschreven voor kwartet met een tweede altviool. Brahms was tegen zijn gewoonte in zeer tevreden over het werk: ‘Zoiets moois heb je niet eerder van mij gekregen,’ schreef hij zijn uitgever.

Brahms schreef zijn Strijkkwintet 2 in G opus 111 in 1890. De componist noemde het werk zijn zwanenzang. Brahms was nog geen 60 jaar en van treurigheid in het werk is weinig sprake. Integendeel, het klinkt sprankelend, levendig, zeg maar gewoon levenslustig! Eigenlijk had Brahms het materiaal uit dit kwintet voor symfonische doeleinden bedacht (een symfonie?), doch hij scheen hier niet uit te kunnen komen. En inderdaad heeft het Strijkkwintet 2 soms het karakter van een symfonie. De bijnaam is het Prater kwintet, het beroemde park in Wenen waar Brahms veel verbleef. In het Prater traden dagelijks zigeunerorkestjes op. In het laatste deel van Strijkkwintet is dit te horen.

Brahms schreef twee strijksextetten. Het vermaarde Strijksextet 1 in Bes opus 18 uit 1860 is wellicht het meest populair. Het sextet bestaat uit vier delen en is bestemd voor 2 violen, 2 altviolen en twee cello’s. Het betreft een hoogstandje in de kamermuziek. Adviezen nam hij tijdens het componeren aan van zijn vriend, de vioolvirtuoos Joachim. Vooral het tweede deel getuigt van een grote schoonheid.

Brahms schreef zijn Strijksextet 1 toen hij als pianoleraar werkte aan het prinselijke Hof van Detmold, zijn eerste vaste baan als musicus. Zijn taak was lesgeven aan de prinses en als pianist hof concerten te geven. Het is ook de tijd dat Brahms treurt om het overlijden van zijn ontdekker en vriend Robert Schumann. Tegelijkertijd is hij veelvuldig in de nabijheid van Clara, de vrouw van Schumann met wij hij een intieme vriendschap sluit. Een periode van rust, studie, rouw en misschien wel verliefdheid.

Het Strijksextet 1 is erg populair. Buiten de concertzaal is het ook regelmatig te horen, verschillende regisseurs gebruikten thema’s uit het werk voor films en tv-series. (Les Amants – Star Trek – Piano Teacher – Sarek – Inspector Morse).

Heeft u een opmerking of aanmerkingen over dit item, horen wij dit graag van U.

BRAHMS STRIJKKWARTET KWINTET SEXTET NUMMER 753