Sibelius – Finlandia

Over de laatste dertig levensjaren van de Finse componist Jean Sibelius (1865-1957) wordt nogal geheimzinnig gedaan. Volgens eigen zeggen componeerde hij geen noot meer. Sibelius leefde op kosten van de staat in een riant landhuis. Biografen van de componist beweren dat Sibelius al jaren tobde met alcoholproblemen. Ook is het bekend dat er omstreeks 1907 (vijftig jaar voor zijn dood) kanker bij hem werd geconstateerd.

Het symfonisch gedicht Finlandia is een verheerlijking van Finland en tegelijkertijd een langgerekte noodkreet tegen Rusland. Jarenlang ging Finland gebukt onder het regime van buurland Rusland. ‘Laat ons prachtige Finland nu eens eindelijk met rust’, moet de componist Sibelius gedacht hebben toen hij het stuk componeerde. Finlandia werd de trots van Finland, en de componist een held. Voor het Finse volk werd Finlandia een nationale hymne, een politiek manifest, een aanklacht tegen de politieke agressie van Rusland. In 1900 werd het stuk gespeeld op de wereldtentoonstelling in Parijs door het Helsinki Philharmonisch Orkest. Hiermee kwam de Fins Russische zaak onder de aandacht van de buitenwereld.

Sibelius was lid van de Vrijmetselaarsloge. Hij componeerde verschillende stukken voor de vrijmetselarij. Een wel zeer bekende hymne is de Finlandia Hymne, gecomponeerd rond 1900. Deze hymne klinkt eveneens in het stuk Finlandia. De hymne is naast het volledige symfonisch gedicht een eigen leven gaan leiden. Er zijn teksten opgemaakt en veel Finnen beschouwen het als het Fins volkslied.

Muziek voor het vaderland, dat was meestal de inhoud van veel composities van Sibelius. Hij was op en top nationalist. Zijn Finlandia (1899) kan beschouwd worden als zijn meest geliefde werk. Het is een aanklacht tegen de Russische overheersing. Tijdens de telkens weer oplaaiende Russisch-Finse conflicten werd het stuk vaak verboden om uitgevoerd te worden.

Het Symfonisch gedicht Finlandia begint met koperblazers en pauken, hetgeen een gespannen en onheilspellende sfeer creëert. Deze sfeer zal versterkt worden als strijkers en houtblazers zich toevoegen. Dan volgt een levendige passage dat lijkt op krijgsenergie en uiteindelijk uitmondt op een feestelijke stemming. De serene centrale melodie is herkenbaar en wordt ook wel gezongen. 

(De eerste tonen van Finlandia zouden het puffen van een stoomlocomotief moeten voorstellen…)

Een ander overbekend stuk van Sibelius is Valse triste uit 1903, waarschijnlijk de meest droevige wals die er ooit geschreven is. De muziek stamt uit de toneelmuziek Kuolema. (Valse triste is als zelfstandig item opgenomen in het archief.)

Heeft u een opmerking of aanmerkingen over dit item, horen wij dit graag van U.

SIBELIUS FINLANDIA NUMMER 038