Ligeti – Requiem

György Ligeti (1923 – 2006) was een in Roemenië geboren componist. Als jongen van 13 kreeg hij zijn eerste pianolessen. In 1941 verhuisde hij met zijn ouders naar de stad Cluj (Roemenië), waar hij zich inschreef aan het conservatorium voor de vakken muziektheorie en orgel. Zijn eerste composities waren in de stijl van Edvard Grieg. Zijn ouders waren Hongaars sprekende joden. Tijdens de 2e wereldoorlog werd een groot deel van zijn familie vermoord. In 1943 werd Ligeti door de nazi’s in een strafkamp gezet. Hij overleefde dit. In 1945 zette hij zijn muziekstudie voort aan het Franz Liszt conservatorium van Boedapest. Vanaf 1950 doceerde hij daar het vak muziektheorie. Ligety zou een van de toonaangevende figuren worden van de avant-garde muziek.

Het Requiem van Ligeti uit 1965 is een heel bijzonder en geliefd werk. Verwacht niet een requiem als dat van Mozart of Verdi. Dit requiem kenmerkt chaos. Hier klinken kosmische geluiden, geluiden van leegte, wanhoop en angst. Direct al bij de inzet vallen de zoemende, brommende, golvende, alsmaar van toonhoogte veranderde klanken op. Mystiek en betoverend. Het requiem kent nauwelijks of geen toonsoort, melodie of ritme. De dichtheid van de klanken wordt wel micropolyfonie genoemd. Dit alles geeft het werk een haast huiveringwekkend resultaat. In het vierdelige werk speelt een symfonieorkest, twee koren en twee zangsolisten, een sopraan en mezzo. De zangers van de twee koren staan soms voor de taak om twintig stemmig te zingen.

Het requiem van Ligeti, muziek die je adem doet stokken. Sluit je ogen, luister en huiver!

In de beroemde film 2001: Space Odyssey wordt muziek uit het Requiem (Kyrie) van Ligeti gebruikt.

LIGETI REQUIEM NUMMER 523
https://www.youtube.com/watch?v=sa7h7TwJzaM

Nota bene

Behalve dat hij serieuze muziek schreef, maakte Ligeti ook experimentele werken. Zo ‘componeerde’ hij in 1962 het stuk Poème Symfonie voor 100 metronomen. Hij schreef dit ten tijde van de Fluxus-beweging (stroming rond 1961 waarbij grenzen tussen beeldende kunst en muziek opgeheven werden).

Het stuk vereist 10 uitvoerders die elk verantwoordelijk zijn voor tien metronomen welke ieder zijn opgewonden maar op verschillende snelheden zijn ingesteld. De artiesten verlaten nadat de dirigent heeft afgeteld het podium. Het stuk eindigt met slechts 1 metronoom die een paar tellen alleen tikt.

Het plan was de première in het Raadhuis van Hilversum te houden, het prachtige gebouw van architect Dudok, dat was in 1963. De uitvoering was onder leiding van de componist en zou worden uitgezonden door de Nederlandse TV. Het concert zorgde echter voor zoveel opschudding dat dit nooit gebeurd is.