Chatsjatoerjan – Vioolconcert
In 1954 werd de Armeniër Aram Chatsjatoerjan ook wel Khachaturian (1903-1978) uitgeroepen tot volkskunstenaar nummer 1 van de Sovjet-Unie. De tamelijk ouderwetse componist hield zich strikt aan de regels en grondslagen van de Armeense folklore en wist hiermee ook nog eens drie Stalinprijzen in de wacht te slepen. Door zijn liefde voor de Armeense volksmuziek die hij steevast in zijn composities liet doorklinken, werd hij op handen gedragen door het Sovjetregime.
Russische collega-componisten en tijdgenoten van Chatsjatoerjan hadden het vaak vanwege hun experimentele manier van componeren aan de stok met het Sovjetregime, denk hierbij aan Sjostakovitsj en Prokofjev. Zo ook, zij het in mindere mate, Chatsjatoerjan. Hij schreef ouderwetse negentiende-eeuwse georiënteerde muziek alsmede kenmerkende harmonieën uit zijn geboorteland Armenië, die zowel voor de Sovjet-top als voor het Russische volk toegankelijk waren.
Chatsjatoerjans topwerk is het politiek getinte Gayanee uit 1942 met daarin de beroemde Sabeldans. In Armenië is hij een beroemdheid geworden doordat hij voor het land het nationale volkslied componeerde. In dit opzicht kunnen we Chatsjatoerjan een nationalist noemen, zoals Bartok voor de Balkan en Sibelius voor Finland.
Behalve zijn Gayanee schreef Chatsjatoerjan nog een ander hoogstaand werk, het Vioolconcert in d mineur uit 1940. De legendarische violist David Oistrach speelde de première. Deze violist had de componist ook met raad en daad bijgestaan bij de totstandkoming van dit meesterwerk. Het stuk is geschreven in de trant van de romantische vioolconcerten (zoals bijvoorbeeld dat van Tsjaikovski). Twee andere hoogstandjes van Chatsjatoerjan zijn het Pianoconcert uit 1936 en het Celloconcert uit 1946.
Een zeer bekende melodie van Chatsjatoerjan is het adagio uit het ballet Spartacus (1954) dat te horen is als herkenningsmelodie in de tv serie The Onedin Line.
Heeft u een opmerking of aanmerkingen over dit item, horen wij dit graag van U.
CHATSJATOERJAN VIOOLCONCERT NUMMER 387
Nota bene
Chatsjatoerian had een levendig, soms koppig karakter. Dat levendige is goed te horen in zijn beroemde Sabeldans uit het ballet Gayeneh.
Sovjetfunctionarissen vonden het stuk te wild en wilde het in de prullenbak. Wonder boven wonder stak Stalin er zelf een stokje voor en werd het een van de populairste stukken in de Sovjetunie en niet alleen daar…
Zijn levensverhaal weerspiegelt de onrust en paradoxen waarmee componisten in de Sovjetunie te maken kregen. Hij paste zijn muzikale stijl vakkundig aan de eisen van de staat.
Niet altijd lukte dit. Zo werd zijn ballet Spartacus afgekeurd. Pas na de dood van Stalin verscheen het in de orkestbak en op het toneel van het Mariinskiballet.
