Sibelius – Best of

BEST OF SIBELIUS. Lijst met de meest geliefde composities van Jean Sibelius (1865 – 1957). De titels en volgorde kwamen tot stand door lezers van Klassiekemuziek.tv

  1. Vioolconcert
  2. Finlandia
  3. Symfonie 5
  4. Karelia
  5. Symfonie 2
  6. Kuolema met Valse Triste
  7. Symfonie 4
  8. Lemminkäinen
  9. Pelléas en Mélisande
  10. Strijkkwartet

 

1. Vioolconcert. Het Vioolconcert van Sibelius uit 1904 is ongetwijfeld één van zijn beste werken. Sibelius zelf dirigeerde de première in Helsinki. Na deze eerste uitvoering herschreef de componist het werk grondig. De nieuwe versie zag het licht in 1905. De componist maakt gebruik van vrijwel alle mogelijkheden van de viool, waardoor prachtige momenten ontstaan en waar klagende en soms super hoge viooltonen het opnemen tegen een donker spelend symfonieorkest.

2. Finlandia. Het symfonisch gedicht Finlandia is een verheerlijking van Finland en tegelijkertijd een langgerekte noodkreet tegen Rusland. Jarenlang ging Finland gebukt onder het regime van buurland Rusland. ‘Laat ons prachtige Finland nu eens eindelijk met rust’, moet de componist Sibelius gedacht hebben toen hij het stuk componeerde. Finlandia werd de trots van Finland, en de componist een held.

3. Simfonie 5. Vanaf het hoornsignaal aan het begin klinkt het eerste gedeelte van de Symfonie 5 in Es uit 1915 geheel zoals we dat van Sibelius gewend zijn. We denken aan zijn andere symfonieën en aan zijn grootste werk Finlandia. Als deze vertrouwde klanken gepasseerd zijn, volgt er een prachtig pizzicato-thema. Net als zijn overige werken lijkt het of de muziek van Sibelius doordrenkt is van de Finse cultuur en landschap. Sibelius zelf hierover: ‘Mijn symfonieën bevatten muziek zonder achtergrond of nationaal denken.

4. Karelia. Zoals zoveel van zijn werken heeft de Karelia Muziek een nationaal karakter. Tijdens de première van de suite in 1893 in de Universiteit van Helsinki werd elk deel met gejuich ontvangen. In de partituur staat een volledig symfonieorkest voorgeschreven met extra veel slagwerk en een vierstemmig koor.

5. Symfonie 2. Met de Eerste symfonie in e mineur lijkt Sibelius nog in de Romantiek te zitten, terwijl de Tweede symfonie in D majeur als fel, vurig en patriottisch wordt omschreven. De symfonieën staan dicht bij de laatste symfonieën van Tsjaikovski (1840 – 1893). Sibelius vond deze vergelijking alles behalve aangenaam, hij wilde juist Finse muziek schrijven. Voor zijn symfonische gedichten en vocale werken gebruikte Sibelius vaak gedichten en verhalen uit de Finse literatuur met name uit de Kalevala, het Finse nationale epos.

6. Kuolema. Een zwager van Sibelius schreef het toneelstuk Kuolema (De dood). Later zou Sibelius er muziek bij gaan schrijven. Het zou één van zijn bekendste werken worden. De treurige wals die in het stuk voorkomt, Valse triste, gaat over een zoon bij het sterfbed van zijn moeder. Als hij in slaap valt droomt hij dat zijn moeder haar bed uitstapt en langzaam begint te dansen. De climax laat de deur openzwaaien. Op de drempel wacht de dood. De Valse triste is de geschiedenis ingegaan als de meest treurige wals aller tijden.

7. Symfonie 4. De componist scheen een ongeneeslijke ziekte te hebben. Men vermoedde dat deze gevoelens en omstandigheden mede het karakter van de donkere Symfonie 4 verklaarde. In werkelijkheid duidt Symfonie 4 op een reis die de componist maakte naar het oosten van Finland. Wandelingen door bossen en heuvels en langs mistige meren. Het resultaat was zoals we hem kennen: overduidelijk klanken uit zijn Finlandia, met veel koper en striemende hoge violen.

8. Lemminkäinen. Net als zijn Duitse collega Wagner wilde Sibelius een gesamtkunstwerk te maken, een mega-opera gebaseerd op verhalende gedichten uit de Finse Kalevala, de nationale epos van zijn vaderland. De opera is er echter nooit gekomen. Het gereedgekomen materiaal gebruikte hij in de vierdelige suite Lemminkäinen, eigenlijk een cyclus van vier symfonische gedichten. Lemminkäinen is een figuur uit de Finse mythologie, hij is een held uit de Kalevala, een goed uitziende jongeman, een minstreel met lange blonde of rode haren. Het verhaal is verwant aan de Wagners figuur Siegfried.

9. Pelléas en Mélisande. Eerder de uitvoeringen zijn van Debussy, Schönberg en Fauré. Ook Sibelius heeft een heel mooi werkstuk afgeleverd bij Maeterlincks toneelstuk. De 9 delige suite duurt ongeveer 20 minuten. Het werk kent een bijzonder mooie opening. De BBC-tv gebruikte een fragment uit het 1e deel voor het programma Sky at night. De Engelse hoorn speelt het personage Mélisande. Twee meest geliefde momenten zijn de delen 7 en 8.

10. Strijkkwartet. In  de periode 1900 -1909 schreef Sibelius het vijfdelige Strijkkwartet in d mineur met de bijnaam Intimate Voices. Als student schreef hij van 1885 tot 1890 nog een drietal strijkkwartetten. Het Strijkkwartet in d mineur zou zijn beroemdste werk in dit genre worden. Orkestwerken, aldus de componist, gingen hem beter af. Dit had ook alles te maken dat hij voor het symfonieorkest veel beter het Finse nationale epos kon verklanken. Het Strijkkwartet Inimate Voices werd daarentegen wel gunstig ontvangen: een schatkamer vol onverwachte verrassingen… van grote schoonheid…

Heeft u een opmerking of aanmerkingen over dit item, horen wij dit graag van U.

SIBELIUS BEST OF NUMMER 960