Leoninus en Perotinus

Zij waren misschien wel de eerste componisten uit de muziekgeschiedenis, de Parijzenaren Leoninus (1150 – 1201) en Perotinus (1160 – 1230). De twee hebben de eerste stappen gezet in de geschiedenis van de westerse meerstemmige muziek en waren vertegenwoordigers van de School van de Notre-Dame van Parijs. In de periode 1160 – 1230 was Parijs het belangrijkste muziekcentrum.  

Leoninus (Leo) was kanunnik van de Notre Dame en in deze hoedanigheid, domheer en assistent van de kerkleiders.

Leoninus geldt misschien wel als de eerste klassieke componist, hij was de leermeester van Perotinus. Omdat de twee genoemden werkzaam waren in de kathedraal, de Notre Dame, spreken we hier van de Notre Dame school.

Voordien was de muziek, of liever gezegd waren de gezangen eenstemmig. Door toedoen van Leoninus en Perotinus kwam daar verandering in doordat zij een of meer stemmen mee lieten lopen met de hoofdstem, de cantus firmus (vaste zang) of deze omspeelde,

Perotinus is een van de eerste componisten van meerstemmige kerkmuziek. Hij is de componist van enkele bekende polyfone werken – soms vierstemmig- uit de 13e eeuw. Indrukwekkend zijn stukken als Viderunt omnes en Sederunt principes. Door zijn vrijheid van schrijven legde hij de basis voor het motet.

______________________________________________________

De middeleeuwse componiste Hildegard von Bingen (1098 1179) noemde haar eenstemmige religieuze liederen songs, later werd dit plainsongs (= vocale muziek, eenstemmig, zonder maat of ritme).

Het Gregoriaans, door sommigen ook wel Plainsongs genoemd, is ontleend aan de muzikale Paus Gregorius (669- 731).

Heeft u een opmerking of aanmerkingen over dit item, horen wij dit graag van U.

LEONINUS & PEROTINUS NUMMER 972

Nota bene

Organum

Een Organum is een langzaam meerstemmig gregoriaans gezang dat voorkwam in de middeleeuwen, van de negende tot de dertiende eeuw. Aan de hoofdmelodie (stem), de tenor, werd een andere stem parallel toegevoegd. De componisten Leoninus en Perotinus, die deze vorm mede ontwikkelde werkten in de Notre Dame in Parijs.

Het Parallel Organum is de oudste vorm. De hoofdmelodie, cantus firmus genoemd, zingt de oorspronkelijke gregoriaanse melodie, terwijl een lagere onderstem(men) parallel meezingt of omspeelt.

Later kwamen daarbij, het Zwevend Organum, Melismatisch Organum, en Vrij Organum.
Het Organum is de oudste vorm van meerstemmig zingen.