Ravel – La Valse
Al in 1906 had Maurice Ravel (1875-1937) vrienden geschreven dat hij van plan was een grote wals te componeren. Het moest een soort hommage aan de grote Strauss worden. Niet aan Richard Strauss (1864 – 1949), schreef hij er nadrukkelijk bij, maar aan die andere, Johann Strauss (1825 – 1899). Zo was men de mening toegedaan dat La valse uit 1920 een parodie was op de walsen van Johann Strauss en andere wals componisten. Thans wordt La valse beschouwd als een eerbetoon aan de Weense wals. Maar genoeg mensen menen dat het stuk een muzikale schildering is van een stervend Wenen, of zelfs een stervend Europa… Tegenwoordig wordt het zelfs omschreven als zowel een hommage aan als een vernietiging van de Weense wals – een muzikale metafoor voor de ondergang van het oude Europa na de Eerste Wereldoorlog. Ravel La Valse werd geen idyllische wals maar een muzikale apocalyps in driekwartsmaat.
De bekende choreografe Ida Rubinstein (1863 – 1960) was nauw betrokken bij dit meesterwerk van Ravel. Zij verzorgde de balletenscenering nadat de oorspronkelijke opdrachtgever, de Russische balletmeester Serge Diaghilev (1872 – 1929), het werk had afgedaan als een non-ballet. Volgens Ravel beeldt het eerste tafereel de geboorte van de wals uit. Het tweede deel laat ons zwevende dansparen zien van het Wenen van Johann Strauss en zijn familie. Het derde deel is een keizerlijk dansfeest waar niemand zich kan onttrekken aan het walsritme. Als het hoogtepunt bereikt is stort de wals ineen.
De eerste uitvoering was in december 1920 te Parijs. De versie voor 2 piano’ s was al enige tijd eerder uitgevoerd. Ravel droeg La valse op aan een vriendin, genaamd Misia Sert. Andere bronnen beweren dat hij het opdroeg aan zijn moeder die in 1917 overleed. Een bekende musicoloog over het fascinerende stuk: ‘Het is niet zo maar een wals, het is een wals over walsen, een wals die over zich zelf heen walst…’.
De muzikale dramafilm Boléro uit 2024 met de subtitel Le Mystèry Ravel richt zich op Ravels worsteling tijdens het proces van componeren. Hoewel de film grotendeels in het teken staat van zijn meesterwerk Boléro is er ruim plaats voor La Valse. Op het moment dat de componist met zichzelf in crises komt functioneert La Valse als een signaal van zijn mentale of fysieke aftakeling.
Heeft u een opmerking of aanmerkingen over dit item, horen wij dit graag van U.
RAVEL LA VALSE NUMMER211
Nota bene
De moeder van de Fransman Ravel was van Spaanse komaf, vader had zijn roots in Zwitserland. Dat er Spaans bloed in de componist zat is duidelijk te horen in de Rapsodie Espagnole maar zeker ook in zijn beroemdste werk de Bolero.
Zelf deed Ravel nogal laatdunkend over zijn Bolero: ‘Het is mijn enige meesterwerk, maar er zit geen noot muziek in.’
Behalve Spaanse invloeden zitten er ook vaak jazzinvloeden in zijn werken. Luister maar naar zijn Vioolsonate en twee Pianoconcerten.
Vanaf 1933 was hij niet meer in staat te componeren. Hij leed aan een hersenkwaal. Toch moet hij gezegd hebben dat hij nog vol muzikale ideeën zat. Treurigheid alom.
