Sjostakovitsj – Symfonie 15

De Rus Dmitri Sjostakovitsj (1906 -1975) componeerde 15 symfonieën. Veel van deze werken hadden betrekking op politieke situaties in de voormalige Sovjet Unie, zoals aanklachten tegen onderdrukking, oorlogssituaties en slachtoffers van het fascisme. Met name dictator Stalin had het op de muziek van de componist gemunt. Ook de pers had Sjostakovitsj tegen. ´Chaos in plaats van muziek´ kopte de communistische krant Pravda. Het moge een wonder zijn dat de componist niet werd opgepakt en verbannen. Als één van de weinige vooraanstaande Russische componisten bleef hij zijn geboorteland trouw, dit in tegenstelling tot collega componisten als Prokofjev, Rachmaninov en Stravinsky die naar het westen vertrokken.

Symfonie 15 opus 141 in A werd in 1971 gecomponeerd. Het werd zijn laatste symfonie. Het werk bestaat uit 4 delen. Volgens de componist grijpt hij in deel 1 (allegretto) terug naar een onbezorgde jeugd. We horen in dit openingsdeel citaten van Rossini en Wagner. Verderop klinken er ook citaten uit werken van de componist zelf. Het langzame klagende 2^e deel valt op door het gebruik van veel koper waaronder een sombere solo voor trombone. Ook klinkt er een treurige cellosolo en een solo voor contrabas. Deel 3 (allegretto) begint met fagotten met daarna korte solo’s voor fluit en klarinet, waarna er een tamelijk opgewekte dans klinkt. In dit deel komt de muzikale handtekening van de componist voorbij. (Het DSCH motief, de noten D-Es-C-H, dit zijn de initialen van de componist. Sjostakovitsj gebruikte dit motief in verschillende andere werken. In Nederlands notenschrift levert dit d-es-c-b op.) Symfonie 15 eindigt met een zwaarmoedig adagio. De première vond plaats in Moskou onder leiding van Maksim, de zoon van de componist. Al met al duurt het werk ongeveer 50 minuten.

Enkele boeken over het leven en werk van Sjostakovitsj: Julian Barnes  The noise of time (2016) – Elizabeth Wilson A life remembered (1994) – Solomon Volkov The memoirs of Shostakovich (1979) In het Nederlands vertaald als Getuigenissen.

SJOSTAKOVITSJ SYMFONIE 15 NUMMER 314